Sztuczna Inteligencja w mediach: przykład Radia OFF
Ostatnio jednym z najbardziej rozpoznawalnych w Polsce przykładów użycia sztucznej inteligencji w mediach był eksperyment przeprowadzony przez OFF Radio Kraków, które postanowiło zastosować AI w procesie tworzenia programu radiowego. W praktyce sztuczna inteligencja była wykorzystywana do zadań takich jak prowadzenie audycji, tworzenie playlist czy układanie narracji. Decyzja o zastąpieniu części działań pracowników technologią AI przykuła dużą uwagę mediów i wzbudziła spore kontrowersje. Niektórzy odbiorcy, nie zdając sobie sprawy, że jest to eksperyment, zarzucali radiu pozbawianie ludzi pracy, brak autentyczności oraz utratę „pierwiastka ludzkiego”, który wcześniej charakteryzował audycje. Mimo że AI dobrze radziła sobie z powierzonymi zadaniami, wiele osób nie było przekonanych do takiego rozwiązania. To z kolei wywołało szeroką debatę na temat zastosowania nowych technologii w mediach.
Po zakończeniu eksperymentu Radio OFF wydało oświadczenie, podkreślając, że decyzja o wprowadzeniu AI była wyłącznie elementem testowym. Eksperyment nie tylko pobudził do dyskusji, ale również dostarczył właścicielom radia wielu cennych wniosków. Jak sami przyznali, projekt, który pierwotnie miał trwać trzy miesiące, zakończył się po tygodniu ze względu na skalę zainteresowania i kontrowersji, jakie wzbudził. Dzięki temu kluczowe wnioski udało się sformułować znacznie szybciej, niż zakładano.
Rola sztucznej inteligencji w mediach staje się coraz bardziej istotna, poruszając często nieuregulowane jeszcze kwestie prawne, takie jak ochrona wizerunku, identyfikacja treści tworzonych przy wsparciu AI czy prawa autorskie. Wciąż budzi również silne emocje, co świadczy o tym, że społeczeństwo z uwagą obserwuje rozwój technologii zastępujących człowieka. W związku z tym pojawiają się nie tylko dylematy technologiczne i prawne, ale również etyczne, dotyczące określenia kierunku, w jakim powinien zmierzać postęp technologiczny.
Kluczowe wnioski z eksperymentu
Eksperyment OFF Radia Kraków pokazał, że sztuczna inteligencja (AI) nie zastąpiła całkowicie pracy dziennikarzy, lecz znacząco wspomogła ich działania. To doświadczenie stało się jednym z najważniejszych wniosków projektu. Mimo że publikowane materiały były wyraźnie oznaczone jako stworzone przy użyciu narzędzi AI, co zapewniło transparentność, eksperyment uwidocznił problem postprawdy – utraty znaczenia faktów na rzecz emocjonalnego i subiektywnego odbioru.
Obecność AI w codziennym życiu, uwypuklona przez ten projekt, stała się impulsem do dyskusji nad tym, co sztuczna inteligencja może zaoferować, a co potencjalnie odbiera. Projekt miał na celu zainicjowanie merytorycznej debaty o możliwościach i ryzykach związanych z rozwojem AI – cel ten został osiągnięty. Obecnie eksperyment jest przedmiotem badań prowadzonych przez profesora Stanisława Jędrzejewskiego z Akademii Leona Koźmińskiego oraz zespół naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Marcin Pulit, redaktor naczelny Radia OFF, w swoim oświadczeniu podkreślił, że inicjatywa zakończyła się licznymi refleksjami, poruszyła wiele aspektów życia społecznego oraz zainicjowała dyskusję o zmianach prawnych, które w najbliższych latach mogą zostać wprowadzone w Polsce w celu uregulowania wykorzystania narzędzi oferowanych przez AI.
Badania
Przykładem literatury naukowej, która podejmuje tematykę wyzwań związanych z użyciem AI w mediach jest artykuł Trystana S. Goetze AI Art is Theft: Labour, Extraction, and Exploitation: Or, On the Dangers of Stochastic Pollocks, który dzięki swojej analizie społeczno-etycznej w kontekście wykorzystania AI w tworzeniu sztuki podaje argumenty za tym, że generatywne systemy AI (np. DALL-E czy Stable Diffusion) mogę doprowadzić do nieetycznego traktowania pracy artystów. Zagrożeniem jest bowiem wyzysk ich pracy; użycie dzieł bez zgody oraz brak należącego się artystom wynagrodzenia za swoją pracę.
W kontekście Radia Off jest to o tyle ważne, że proces twórczy jest zagrożony pod wieloma względami: może przyczynić się do zastępowania ludzkich twórców oraz eksploatować ich dzieła, używać ich w sposób nieautoryzowany w celu poprawiania i nauki kolejnych modeli AI. Goetze w artykule podkreśla potrzebę odpowiedzialnego i etycznie przemyślanego podejścia do implementacji nowych technologii w życie.
Innym przykładem artykułu, który bada czy i dlaczego ludzie preferują dzieła sztuki stworzone przez człowieka w porównaniu z tymi wygenerowanymi przez sztuczną inteligencję jest Humans versus AI: whether and why we prefer human-created compared to AI-created artwork autorstwa Lucasa Bellaiche i współpracowników. Za przykład przedstawiony w lekturze posłużył eksperyment przeprowadzony w celu badawczym, który polegał na prezentowaniu uczestnikom obrazów z losowo przypisanymi etykietami "stworzone przez człowieka" lub "stworzone przez AI", choć wszystkie dzieła w rzeczywistości były wygenerowane przez sztuczną inteligencję. Badanie wykazało, że obrazy oznaczone jako stworzone przez człowieka były oceniane wyżej pod kątem takich cech, jak estetyka, głębia, wartość czy atrakcyjność.
Rezultatem badania były wnioski wskazujące, że świadomość udziału człowieka w procesie twórczym pozytywnie wpływa na odbiór dzieł sztuki. Elementy takie jak narracyjność oraz postrzegany wysiłek włożony w ich stworzenie miały istotny wpływ na oceny, zwłaszcza w odniesieniu do aspektów wizualnych, takich jak estetyka i atrakcyjność. Co więcej, pozytywne podejście do sztucznej inteligencji zmniejszało różnice w ocenach dotyczących głębszych cech, takich jak wartość czy głębia przekazu.
Empiryczne dowody uzyskane z badania wskazują na pewne uprzedzenia wobec treści tworzonych przez AI, co rzuca światło na sposób, w jaki społeczeństwo odbiera sztuczną inteligencję. Jednocześnie badania podkreślają, że ludzki wkład w proces twórczy ma znaczenie, a świadomość tego wpływa na sposób, w jaki odbiorcy postrzegają i akceptują dane dzieło.
W kontekście eksperymentu krakowskiego Radia OFF zrozumienie szerszego kontekstu oraz dynamiki, która kształtuje dobór treści medialnych, jest kluczowe. Pozwala to lepiej zrozumieć obecną sytuację mediów oraz wyzwania, przed jakimi stoją w obliczu rozwoju nowych technologii.
Podsumowanie
Eksperyment Radia OFF pokazał, że treści tworzone przez AI wciąż budzą uprzedzenia, a ludzki wkład pozostaje kluczowy dla odbioru i akceptacji. Badania uwypukliły konieczność zrozumienia, jak społeczeństwo postrzega nowe technologie w mediach. Wyzwania te wskazują na potrzebę znalezienia równowagi między innowacją a autentycznością.
Źródła:
- https://off.radiokrakow.pl/newsy/czego-dowiedzielismy-sie-o-ai-i-nas-samych-podsumowanie-eksperymentu-off-radia-krakow
- https://dl.acm.org/doi/abs/10.1145/3630106.3658898?utm_source=chatgpt.com
- https://cognitiveresearchjournal.springeropen.com/articles/10.1186/s41235-023-00499-6?utm_source=chatgpt.com
