Budowanie zdrowej kultury organizacji to nie tylko narzędzia pomocowe, to również zapobieganie sytuacją niebezpiecznym dla procowników; dla ich zdrowia fizycznego i psychicznego. Dlatego w BHP coraz częściej mówi się o dobrostanie pracownika a co za tym idzie wpływania na dobre relacje w pracy i atmosferę. Tworząc bezpieczne miejsce pracy znacznie obniżamy ryzyko związane z pojawieniem się mobbingu, co przynosi pozytywne rezultaty dla pracowników i firmy.
Czym jest mobbing w pracy?
Mobbing w pracy to długotrwałe nękanie, psychiczne dręczenie, ośmieszanie pracownika, które powodują terror psychiczny mogący znacznie wpłynąć na sytuację zawodową, zdrowie psychiczne i fizyczne. Zachowania dotyczące pracownika, które wyraźnie przekracza granice odpowiedniej relacji w pracy może być również określane jako bullying i molestowanie psychiczne. Więcej o tym zjawisku pisaliśmy a artykułach Mobbing w pracy: nowa definicja w pracy oraz Mobbing w pracy: przyczyny w skutki. Obecna definicja wymaga zmian i po 21 latach, jeśli zostanie przyjęta nowelizacja ustawy, będzie ona rozszerzona o kilka punktów takich jak: dookreślenie pojęcia “uporczywości” nękania, czy zawarcie tzw. modelu racjonalnej ofiary.
Międzynarodowa Organizacja Pracy: mobbing oznacza nękanie pracownika poprzez obraźliwe i mściwe zachowania. Zastraszanie pracownika oraz inne zachowania usiłujące zaszkodzenie jednostce znacząco wpływają na kondycję pracownika oraz organizacji.
Mobbing w Kodeksie pracy
Przepisy kodeksu pracy, mówią o tym, że pracodawca ma obowiązek przeciwdziałania mobbingowi oraz chronić pracowników przed mobbingiem.
Aktualna wersja definicji brzmi:
Art. 943. [Mobbing]
§ 1. Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi.
§ 2. Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.
§ 3. Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
§ 4. Pracownik, który doznał mobbingu lub wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.
§ 5. Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie z podaniem przyczyny, o której mowa w § 2, uzasadniającej rozwiązanie umowy.
Jak udowodnić mobbing?
Występowanie mobbingu może znacząco zaburzyć sytuację zawodową; wpływa on na rozstrój zdrowia a sytuacja ofiary mobbingu może doprowadzić do szeregu naprawde powaznych konsekwencji. Jakie są skutki mobbingu dla ofiar? Psychiczne dręczenie może odbić się na zdrowiu mentalnym oraz fizycznym, prowadzić do depresji, stanów lękowych a nawet prób samobójczych a ponadto spowodować utratę pracy a nawet wstrzymanie całej kariery zawodowej.
W procesie doświadczania mobbingu kluczową decyzją jest zgłoszenie jego występowania w miejscu pracy. Pracownik ma prawo domagać się wsparcia zarówno od pracodawcy, jak i od zespołu współpracowników, którzy mogą być świadkami takich sytuacji. Występowanie mobbingu można udowodnić, przedstawiając dowody, takie jak korespondencja, zeznania świadków czy dokumentacja medyczna potwierdzająca skutki psychiczne i fizyczne nękania.
Jakie roszczenia przysługują ofiarom mobbingu?
Ofiary mobbingu mogą dochodzić roszczenia pracownika w formie odszkodowania za rozwiązanie umowy o pracę, zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zwrotu kosztów leczenia oraz ochrony dóbr osobistych. Kluczowe jest udowodnienie mobbingu, np. poprzez dokumentację lub zeznania świadków. Obecnie minimalne odszkodowanie wynosi równowartość jednej pensji minimalnej, ale planowane są zmiany w prawie, które podniosą ten próg do sześciu miesięcznych wynagrodzeń pracownika. Zmiany te mają na celu wspieranie ofiar mobbingu i zwiększenie odpowiedzialności pracodawców.
Jak przeciwdziałać mobbingowi?
Zapobieganie mobbingowi jest ważnym elementem dbałości o dobrostan pracownika. Kultura organizacyjna firmy, która uwzględnia przeciwdziałanie mobbingowi jako element strategii, skutecznie minimalizuje ryzyko jego wystąpienia. Dzięki temu chroni pracowników przed staniem się potencjalnymi ofiarami, ogranicza rotację kadry oraz zapobiega stratom wizerunkowym.
Rekrutacja odpowiednich liderów to jeden ze sposobów na wczesne zapobieganie mobbingowi. Odpowiedzialny leadership wiąże się z empatią i wysoką wrażliwością wobec współpracowników. Unikanie osób o narcystycznych, neurotycznych czy władczych cechach pozwala na zbudowanie bezpiecznego zespołu, w którym każdy będzie czuł się komfortowo. Tworzenie miejsca opartego na jawności, otwartości i zaufaniu znacząco wpływa na jakość relacji oraz efektywność pracy.
Kolejnym działaniem, które może pomóc w przeciwdziałaniu mobbingowi, jest ustalenie jasnych zasad pracy – precyzyjny podział zadań, transparentne zasady ocen, awansów i wynagradzania sprawiają, że każdy pracownik czuje się traktowany sprawiedliwie i ma poczucie stabilności w organizacji. Warto również inwestować w rozwój personelu, tworząc przestrzeń do rozwoju zawodowego i poprawy relacji międzyludzkich, co pozytywnie wpływa na atmosferę w miejscu pracy.
Dodatkowo, przeprowadzanie anonimowych ankiet wśród pracowników pozwala na monitorowanie atmosfery pracy i wczesne wykrywanie potencjalnych problemów, w tym mobbingu. Takie działania sprzyjają budowaniu środowiska pracy, które wspiera pracowników i zapobiega negatywnym zjawiskom w organizacji.
Gdzie zgłosić mobbing w pracy?
Ofiary mobbingu po pomoc i poradę mogą zwrócić się do Państwowej Inspekcji Pracy – w takiej sytuacji ważnym krokiem jest, aby zgłoś skargę do Państwowej Inspekcji Pracy, która zajmuje się rozpatrywaniem tego typu spraw. Dodatkowo warto przygotować raport, w którym szczegółowo opisane zostaną sytuacje związane z mobbingiem, w tym daty, godziny, uczestnicy oraz inne istotne informacje.
Pomocy można również szukać w stowarzyszeniach zajmujących się przeciwdziałaniem mobbingowi, takich jak Krajowe Stowarzyszenie Antymobbingowe. Organizacja ta koncentruje się na nagłaśnianiu problemu i skali mobbingu, przeprowadzaniu badań, opracowywaniu publikacji na ten temat oraz organizowaniu spotkań dla ofiar, podczas których zapewniana jest pomoc psychologów i prawników. Wszystkie te działania stanowią skuteczne sposoby walki z mobbingiem w pracy i przyczyniają się do wsparcia osób dotkniętych tym problemem.
Podsumowanie
Wsparcie ofiar mobbingu jest kluczowe zarówno dla ochrony ich zdrowia psychicznego i fizycznego, jak i dla budowania zdrowej kultury organizacyjnej w miejscu pracy. Działania takie jak zgłoszenie mobbingu do Państwowej Inspekcji Pracy, sporządzanie szczegółowego raportu oraz korzystanie z narzędzi, takich jak anonimowe ankiety czy wsparcie psychologów i prawników, stanowią skuteczne sposoby walki z mobbingiem w pracy.
Źródła
https://www.gov.pl/web/premier/projekty-ustawy-o-zmianie-ustawy--kodeks-pracy
https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-pracy-16789274/art-94-3
https://www.eurofound.europa.eu/en/european-industrial-relations-dictionary/mobbing
https://www.eurofound.europa.eu/en/european-industrial-relations-dictionary/mobbing
