Motywacja w środowisku pracy

W ostatnich latach kultura pracy przeszła istotne zmiany, spowodowane przede wszystkim pandemią, wojną w Ukrainie oraz postępującą po tych wydarzeniach inflacją. Wiele osób doświadczyło skutków tych kryzysów zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Część straciła pracę, inni musieli dostosować się do nowych warunków, takich jak praca zdalna, a kadra zarządzająca stanęła przed wyzwaniem opracowania strategii, które pozwoliłyby organizacjom przetrwać trudne czasy. Te nawarstwiające się trudności zaczęto określać mianem wszechkryzysu, który wpłynął na wszystkich, niezależnie od stanowiska czy miejsca pracy.

Pomimo tych wyzwań, kryzysy przyniosły również pozytywne zmiany, które przyczyniły się do poprawy kultury organizacyjnej. Coraz częściej mówi się o well-beingu, zdrowiu psychicznym, relacjach, potrzebach i oczekiwaniach pracowników, a także o nowej roli lidera. Te doświadczenia uświadomiły, że kryzysy mogą pojawić się w każdym momencie, dlatego warto posiadać skuteczne strategie radzenia sobie ze stresem i trudnościami w miejscu pracy.

Aby jednak te wnioski nie pozostały jedynie pustymi hasłami, należy sięgnąć do wyników badań oraz opinii ekspertów. To właśnie one potwierdzają skuteczność określonych metod i zachęcają do ich wdrażania w celu poprawy jakości pracy, wzmacniania zaangażowania i dbałości o dobrostan pracowników.

Jakiej motywacji oczekują pracownicy?

Współczesne podejście do motywacji w pracy wymaga zrozumienia zarówno potrzeb pracowników, jak i wyzwań, z którymi mierzy się kadra kierownicza. Część tradycyjnych technik motywacyjnych przestaje odpowiadać aktualnym realiom, dlatego konieczne jest wdrażanie nowoczesnych metod, które prowadzą do bardziej efektywnej i satysfakcjonującej pracy. Kluczowym elementem motywacji jest zrozumienie, z jakimi problemami na co dzień spotykają się pracownicy.

Jak zauważa Piotr Tomala, doświadczony menedżer sprzedaży, współczesne organizacje potrzebują liderów z rozwiniętymi kompetencjami miękkimi, takich którzy potrafią słuchać i są autentyczni. Pracownicy coraz bardziej cenią relacje oparte na zaufaniu, gdzie możliwa jest otwarta rozmowa bez obaw o negatywną ocenę. W dobie wszechkryzysu, obejmującego skutki pandemii, wojny w Ukrainie i inflacji, zmieniło się także podejście do zdrowia psychicznego. Wizyty u psychologa czy psychoterapeuty stają się coraz bardziej akceptowane i normalizowane, a w wielu miejscach pracy wręcz zalecane jako sposób na radzenie sobie ze stresem i zapobieganie wypaleniu zawodowemu.

Pracownicy oczekują autentyczności, szczerości i otwartości od liderów, którzy potrafią zarządzać z „ludzką twarzą”. Takie przywództwo pozwala budować zdrowe relacje w zespole i zapewnia poczucie bezpieczeństwa, które jest fundamentem efektywności. Chociaż młodsze pokolenia, takie jak Y i Z, cenią sobie elastyczność pracy, to potrzeba stabilizacji pozostaje istotna w obliczu niepewności.

Transparentny dialog i regularny feedback to narzędzia, które odgrywają kluczową rolę w budowaniu zaufania między pracownikiem a pracodawcą. Szczery i konstruktywny feedback wzmacnia relacje, zwiększa zaangażowanie i wspiera współpracę w zespole. Liderzy, którzy dostosowują swoje podejście do indywidualnych potrzeb pracowników, nie tylko efektywnie motywują, ale także wspierają ich rozwój i satysfakcję z pracy. W obecnych czasach motywacja musi opierać się na relacjach, zrozumieniu emocji i dbaniu o zdrowie psychiczne. Autentyczność, empatia i troska o dobrostan pracowników są fundamentami skutecznego zarządzania, które przekłada się na zaangażowanie i sukces całego zespołu.

Jednak jakie sytuacje powodują stres u pracowników? 

Raport Presja zmian a emocje i zdrowie psychiczne w środowisku pracy (2024) przedstawił szczegółowe dane, które ukazują obraz dzisiejszego środowiska pracy. Został on opracowany w ramach ogólnopolskiej kampanii edukacyjno-informacyjnej „Bliżej Siebie” przez Grupę ArteMis. Raport porusza zagadnienia takie jak obecny stan emocjonalny i psychiczny badanych, reakcje na zmiany i niepewność w miejscu pracy, stres związany ze zmianami, czy umiejętności i kompetencje związane z adaptacją do zmian, empatia w miejscu pracy. Jednocześnie celem całej kampanii jest wspieranie Pracowników i Liderów w radzeniu sobie ze stresem, presją, emocjami, budowaniu i wzmacnianiu odporności psychicznej, rozwijaniu umiejętności adaptacji do zmian i kompetencji przyszłości oraz komunikacji w obliczu zmian.

Próba badawcza wynosiła 1300 osób z podziałem na: 

Płeć: Kobiety - 51%, Mężczyzn - 49%

Funkcję: Liderów - N300

Pracowników - N1000

Wielkość organizacji: Duże przedsiębiorstwa (powyżej 250 osób)- 49%, Średnie przedsiębiorstwa (50-249 osób) - 51%

Stanowisko 

Pracownik „szeregowy” (zajmujący niższe niż specjalista stanowisko) - 30% 

Specjalista (pracownik niezarządzający zespołem) - 30%

Starszy specjalista (pracownik niezarządzający zespołem) - 17%

Kierownik/Manager/Lider zespołu (zarządzający pracą zespołu innych pracowników) - 21%

Dyrektor  - 2%

Główne wnioski dotyczą: Przeciążenie emocjonalne i zmęczenie zmianami, stresu, zmęczenia, wpływu zmian i negatywnych emocji z nimi związanych, komunikacji, kondycji psychicznej oraz brak empatii. 

Ponad połowa badanych (52%) odczuwa przeciążenie emocjonalne, a niemal tyle samo (48%) jest zmęczona nieustannymi zmianami w pracy. Praca jest źródłem stresu i wyczerpania dla 55% ankietowanych. Zarówno liderzy (50%), jak i pracownicy (47%) przyznają, że ciągłe zmiany w organizacji powodują ich zmęczenie.

Większość badanych (58%) reaguje na informacje o zmianach w pracy negatywnymi emocjami. Dodatkowo, 45% respondentów uważa, że wprowadzanie zmian odbywa się bez odpowiedniego przygotowania, a 42% wskazuje na zbyt szybkie tempo tych procesów, co utrudnia im adaptację.

Zauważalne są również bariery w otwartym mówieniu o problemach psychicznych w miejscu pracy – 44% pracowników obawia się przyznać do pogorszenia swojego stanu, a 41% postrzega temat zdrowia psychicznego jako tabu. Co więcej, 28% ankietowanych twierdzi, że osoby zmagające się z problemami psychicznymi są izolowane w zespołach, a jedynie 27% pracowników potwierdza, że ich przełożony regularnie interesuje się ich samopoczuciem.

Zdrowie psychiczne w szerszym obrazie społecznym (dane Zakładu Ubezpieczeń Społecznych)

Spojrzenie na kwestie zaburzeń psychicznych oraz zaburzeń zachowania w szerszym kontekście społecznym pozwala nam na zmierzenie skali zjawiska oraz uświadomienie sobie jak istotny jest to problem pod względem funkcjonowania organizacji oraz dobrostanu pracownika. 

W 2023 roku odnotowano znaczący wzrost liczby zwolnień lekarskich wystawionych z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania. W porównaniu do 2022 roku liczba ta zwiększyła się o 8,7%. Liczba zwolnień lekarskich w 2023 r.: wystawiono ponad 1,4 mln zaświadczeń, co przełożyło się na 26 mln dni absencji chorobowej a w 2022 r.:  wystawiono około 1,3 mln zaświadczeń i 23,8 mln dni absencji chorobowej.

Najczęstszymi przyczyny zwolnień są reakcje na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne, epizody depresyjne, inne zaburzenia lękowe. Ten dynamiczny rozwój sytuacji pod względem wystawianych zwolnień lekarskich z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania świadczy o narastającym problemie zdrowia psychicznego w Polsce. Szczególnie dotkliwe są reakcje na stres, epizody depresyjne oraz zaburzenia lękowe, które dominują wśród przyczyn absencji chorobowej. Statystyki te podkreślają potrzebę większego wsparcia psychologicznego oraz odpowiednich działań prewencyjnych w środowisku pracy.

Co można zrobić?

Wdrażanie odpowiednich praktyk w miejscu pracy jest kluczowe dla budowania zdrowej i efektywnej atmosfery. Szkolenia zarówno dla pracowników, jak i kadry liderskiej podnoszą kompetencje komunikacyjne obu stron, dając im narzędzia do radzenia sobie w sytuacjach stresowych oraz wymagających większego zaangażowania. Istnieje wiele technik, które pomagają redukować konflikty, wspierać trudne rozmowy i wykorzystywać pełny potencjał w pracy.

Budowanie pozytywnych relacji:

• Współpraca zespołowa.
• Efektywne prowadzenie trudnych rozmów, w tym radzenie sobie z krytyką i oporem.
• Identyfikowanie barier komunikacyjnych i ich przełamywanie.

Regulacja emocji i odporność psychiczna:

• Zachowanie równowagi między emocjami a racjonalnym myśleniem w stresujących sytuacjach.
• Rozwijanie odporności na samokrytykę i presję w pracy.

Stawianie granic i asertywność:

• Rozwijanie umiejętności komunikowania oczekiwań i potrzeb.
• Regulacja emocji w trudnych rozmowach, pozwalająca na zachowanie spokoju i profesjonalizmu.

Każda z tych kwestii wymaga uwagi i pracy, ale przynosi wymierne korzyści w postaci większego zaangażowania, efektywności i lepszej atmosfery w miejscu pracy. Wdrożenie powyższych praktyk pozwala organizacji na osiąganie lepszych wyników, jednocześnie dbając o dobrostan pracowników.

Podsumowanie 

Motywacja w miejscu pracy opiera się na budowaniu zaufania, autentyczności oraz troski o zdrowie psychiczne. Skuteczne zarządzanie wymaga uwzględnienia indywidualnych potrzeb pracowników, regularnego feedbacku i tworzenia środowiska pracy, które wspiera ich rozwój oraz poczucie przynależności. Źródła: 

1. https://web.swps.pl/strefa-zarzadzania/artykuly/24700-motywacja-w-srodowisku-pracy-czego-oczekuja-pracownicy-podcast
2. https://blizejsiebie.info/wp-content/uploads/2024/06/Raport-Blizej-Siebie-Presja-zmian-a-emocje-i-zdrowie-psychiczne-w-srodowisku-pracy.pdf