Charakterystyka Gen Z
Pokolenie Z, czyli osoby urodzone między 1995 a 2012 rokiem (ramy czasowe mogą się różnić w zależności od źródeł), jest często przedstawiane w mediach jako „roszczeniowe” i „leniwe". Z jednej strony przypisuje się im rewolucyjne działania w obrębie wyznawanych wartości, ale z drugiej sugeruje się, że są trudnymi pracownikami i niezaradnymi osobami w życiu prywatnym. Skąd biorą się te mity? Czy mają uzasadnienie? Przyjrzyjmy się kilku hasłom kojarzonym z pokoleniem Z oraz krótkiej charakterystyce typowego przedstawiciela tego pokolenia. Następnie przeanalizujemy kontekst społeczny, w którym dorastają Zetki, co pozwoli nam lepiej zrozumieć ich postawy wpływające na rynek pracy.
Sylwetka przedstawiciela Gen Z
Dla osoby reprezentującej pokolenie Z zdigitalizowany świat jest naturalną rzeczywistością. Zetki mają styczność z technologią od wczesnych lat. W raporcie They.pl i Uniwersytetu SWPS (2023), na próbie 2554 osób, 93% ankietowanych Zetek zaczęło korzystać z mediów społecznościowych przed ukończeniem 13. roku życia.
Osoba z pokolenia Z, wystawiona na szerokie działanie marketingowe, jest ważnym konsumentem. Na jej wybory zakupowe wpływa Instagram oraz influencerzy, jednak preferuje ona zakupy w sieciówkach lub second-handach. To przeczy stereotypowi osoby z przyklejonym telefonem do dłoni. Raport Batory (2020) pokazuje, że zakupy są dla Zetek ważnym krokiem w budowaniu odpowiedzialności i kształtowaniu tożsamości. Wybory zakupowe Zetek są podyktowane finansami, dostępnością, ale także świadomością ekologiczną. 35% Zetek uważa odpowiedzialną produkcję za ważną (Raport They.pl), a tylko 7% uznaje ją za nieważną. Raport Deloitte (2023) pokazuje, że 46% polskich Zetek uważa, że ich organizacja dobrze przygotowuje pracowników do przejścia na gospodarkę niskoemisyjną.
Kwestia kryzysu klimatycznego jest dla młodych dorosłych jednym z powodów do niepokoju, co znacznie wpływa na ich dobrostan. Zdrowie psychiczne to kolejna kategoria często używana do opisywania pokolenia Z: 46% z nich odczuwa niepokój lub stres przez większość czasu lub cały czas (badanie Deloitte Global 2023 Gen Z & Millennial Survey przeprowadzone w 44 krajach). W Polsce:
- 17% osób wyraziło zadowolenie lub raczej zadowolenie ze swojego zdrowia psychicznego.
- 63% badanych Zetek przynajmniej raz skorzystało z pomocy psychologa lub terapeuty.
- 40% z nich regularnie korzysta z wsparcia psychologicznego, terapeutycznego lub psychiatrycznego.
Zdrowie psychiczne w miejscu pracy
38% Zetek w Polsce odczuwa dyskomfort, rozmawiając z pracodawcą o swoim zdrowiu psychicznym. Na świecie ten odsetek jest niższy o odpowiednio 6 i 7 punktów procentowych. Dlatego dla tego pokolenia istotną rolę gra świadomość na temat zdrowia psychicznego u pracodawców: edukacja z zakresu zdrowia psychicznego w firmie, oferowanie wsparcia psychologicznego, zrównoważenie obciążenia pracą, nauka zarządzania stresem, a także oferta wellness (joga, medytacja).
Finanse
Dla Zetek finanse są ważne, ale nie jako cel sam w sobie, lecz środek do samorozwoju oraz pokrycia kosztów wymarzonych podróży. 72% z nich korzysta z pomocy finansowej rodziny, a 58% uzyskuje dochody z pracy (raport They.pl). Rosnące koszty życia to największe zmartwienie młodych: 48% polskich Zetek wskazuje to jako problem. W 2021 roku obawiało się tego 29% Zetek na świecie, dziś wynik ten wzrósł o 6 punktów procentowych. Raport Deloitte (2023) potwierdza, że największym zmartwieniem młodych generacji są rosnące koszty życia. Ten problem wskazało 48% polskich Zetek oraz 53% millenialsów. Na całym świecie wynik był niższy o odpowiednio 12 i 11 punktów procentowych. Brak poczucia bezpieczeństwa finansowego wpływa na zdrowie psychiczne młodych ludzi, co może prowadzić do wypalenia zawodowego. 57% Zetek odkłada środki na poduszkę finansową, choć 77% wskazuje wydatki na rozrywkę jako najczęstszy cel swoich wydatków (They.pl).
Praca i wartości
Dla Zetek praca nie jest potrzebna do uzyskania statusu społecznego, ale do realizowania pasji po godzinach oraz samorozwoju. Ważniejsze od kariery zawodowej są dla nich wartości i idee. Zetki zwracają uwagę na wartości organizacji, dla której pracują, oraz na „washing" (np. greenwashing, rainbow washing). Ich podejrzliwość wynika z umiejętności robienia dokładnego researchu i potrzeby transparentności. Zainteresowanie wartościami organizacji jest wynikiem przemiany społecznej zapoczątkowanej przez millenialsów, którą Zetki aktywnie kontynuują.
Work-life balance
Równowaga między życiem prywatnym a zawodowym oraz elastyczność pracy są dla Zetek bardzo ważne. 26% Zetek podziwia umiejętność balansowania priorytetów. 77% pracujących z domu Zetek rozważyłoby zmianę pracy, gdyby musieli wrócić do biura na pełny etat. Jedna trzecia ankietowanych uważa 4-dniowy tydzień pracy za kluczowy dla osiągnięcia tej równowagi. Eksperci Deloitte sugerują, że firmy chcące być postrzegane, jako atrakcyjne miejsca pracy powinny dostosować się do oczekiwań młodszych generacji.
Kontekst społeczny
Pokolenie Z wychowało się w czasach tzw. „wszechkryzysu": klimatycznego, wojennego, zdrowia psychicznego i pandemicznego. Jest często nazywane pokoleniem „płatków śniegu", co stereotypizuje ich jako „nadwrażliwe i przeczulone". Jednak raport Fundacji Batorego wskazuje, że czułość i troska to idee przewodnie Zetek, które w odpowiedzi na kryzysy walczą o dobrą zmianę. Zetki nie są roszczeniowe ani obojętne, ale świadome wyzwań współczesności. Lepsze zrozumienie ich bagażu doświadczeń może poprawić kulturę pracy i wyniki w firmach. Ważna jest także komunikacja międzypokoleniowa, ponieważ w firmach często współpracują przedstawiciele kilku pokoleń.
Podsumowanie
Pokolenie Z przynosi na rynek pracy nowe wartości i oczekiwania. Ich priorytety, takie jak równowaga między życiem prywatnym a zawodowym, świadomość ekologiczna i zdrowie psychiczne, kształtują ich podejście do pracy i konsumpcji. Lepsze zrozumienie i dostosowanie się do ich potrzeb przez pracodawców może przynieść korzyści zarówno firmom, jak i samym Zetkom. Mimo kontrowersji i mitów powielanych przez media na temat tej grupy młodych ludzi, warto konfrontować się z nowościami, które dzięki Zetkom zawitały na rynku pracy, a także korzystać ze źródeł, które opowiadają o ich pokoleniu z perspektywy badawczej.
Źródła:
https://www.batory.org.pl/wp-content/uploads/2021/05/Mlodzi_2020.pdf
https://www.they.pl/polskiezetki/GenZ_o_sobie_raport_Theypl_Uniwersytet_SWPS.pdf
