Koniec roku często kojarzy się nam z natłokiem zadań w pracy, gęstą atmosferą, którą wspierają często gorączkowe przygotowania do świąt. Znalezienie odrobiny czasu w tym zgiełku na spokojne przemyślenie tego, co nas spotkało przez cały rok, może być trudne. Jednak warto zrobić sobie, chociaż krótkie, podsumowanie tego, czego nauczyliśmy się w danym roku, zarówno na polu osobistym, jak i zawodowym. Możemy zrobić to w formie zwykłej refleksji dokonanej w domowym zaciszu fotela lub zapisać sobie kilka pytań do samych siebie, na które również odpowiemy pisemnie. Kolejną wersją jest rozmowa z bliskimi i wymienianie się doświadczeniami. Mogą to być np. osoby z tego samego środowiska zawodowego. Najważniejsze to nie wywierać na sobie szalonej presji – przemyślenia mają służyć nam za drogowskaz na przyszły rok i być chwilą zatrzymania się w pędzie. Jeśli potraktujemy je jako kolejne nadambitne zadanie, szybko możemy się zniechęcić tego typu działaniem, szczególnie że pod koniec roku lubimy dać sobie trochę wytchnienia.
Własny plan podsumowań: pomysły
Perspektywa indywidualna i zewnętrzna: Myśląc o minionym roku, warto skupić się nie tylko na indywidualnych czynnikach, które wpłynęły na Twoje życie i karierę. Warto uwzględnić również czynniki zewnętrzne, globalne, takie jak kryzysy ekonomiczne czy polityka – wpływają one na to, jak kształtuje się rynek pracy oraz obszar zawodowy. Na niektóre rzeczy mamy bezpośredni wpływ, a inne są wynikiem działań, gdzie nasza sprawczość zostaje ograniczona. Warto więc rozdzielić te dwie perspektywy; zobrazowanie sobie pola wpływu jest osadzeniem się w realności i sprzyja planowaniu zmian.
Pytania: Zadawanie sobie pytań wymusza często zagłuszane wewnątrz odpowiedzi. Czasem są to pytania mniej wygodne, być może takie, których z jakichś powodów unikamy przez cały rok, jednak często to one naprowadzają nas na odpowiedni trop refleksji. Takimi przykładami pytań podzielił się niedawno na swoim instagramowym koncie psycholog biznesu Andrzej Tucholski. Oto kilka z nich, które nie dotyczą ściśle sytuacji zawodowej, ale pomogą nam ogólnie zrozumieć swoją sytuację i poziom życiowego dobrostanu:
- Jakie odniosłem/am sukcesy? Co mi wyszło, co wypracowałem/am?
- Co bym już spokojnie potrafił/a, gdybym od roku się tym zajmował/a, a chodziło mi wtedy rok temu po głowie się zająć?
- Na co poświęciłam/em za mało czasu, a można by więcej?
- Na co poświęciłam/em za dużo czasu, a można by mniej?
- Czy dbałem (mniej więcej po równo) o swój rozwój: materialny, emocjonalny, fizyczny, duchowy i umysłowy?
Innymi, wartymi zadania sobie, pytaniami są:
- Gdzie jestem teraz?
- Co się zmieniło od zeszłego roku?
- Co osiągnąłem pomimo wyzwań?
- Jak teraz czuję się w związku ze swoją karierą?
- Jak mogę poczuć się lepiej w przyszłym roku?
Zmiany: Przyjrzenie się swoim nawykom i rutynom to bardzo ważna rzecz w kontekście zmian. Bywa, że coś staje się naszym nawykiem bez naszej świadomości. Może to być np. odkładanie trudniejszych zadań w pracy na ostatnią chwilę, unikanie ryzykownych rozmów czy brak regularności w robieniu przerw w pracy. Zdarza się też, że wypracowaliśmy zdrowe rutyny, takie jak dbanie o swoje środowisko pracy i organizm, np. organizując sobie przerwy od ekranów urządzeń albo przestrzegając wcześniej utworzonego harmonogramu pracy.
Samoocena: Kiedy przyjrzymy się powyższym działaniom i przeanalizujemy swoją całoroczną kondycję względem nich, wyklaruje się nam pełen obraz wydarzeń. Możemy wtedy odnieść się do nich po kolei, interpretując swoje nawyki i przyglądając się, jaki mamy do nich stosunek emocjonalny. Bywa, że mimo iż nie każdy nawyk jest doskonały, jego zmiana nie jest wystarczająco istotna, aby podejmować takie działanie na siłę. W tym samym czasie warto priorytetyzować to, co robimy, ustalając hierarchię ważności zmian.
Wdzięczność: Praktyka wdzięczności to zdrowe i budujące działanie, które nastraja nas na kolejny rok. Uczy zauważać pozytywne zmiany i dostrzegać drobne gesty, np. te od zespołu, z którym pracujemy. Dzięki niej możemy poczuć, że miejsce, w którym pracujemy, rzeczywiście jest dla nas. Jeśli jednak wdzięczności jest mało, może to być sygnałem, że sytuacja zawodowa, w której się znajdujemy, wymaga życiowej rewolucji.
Psychologiczne pułapki
Czy realizowanie indywidualnych podsumowań może być dla nas szkodliwe? Wg badań psychologicznych oddając się autorefleksji to proces mentalny, w którym wyjątkowo mocno skupiamy się na sobie. Stajemy się egocentryczni, skupiamy się na narracji pierwszoosobowej, nie oddzielamy emocji od faktów przez co może być nam trudniej realnie ocenić swoje doświadczenia. Sprawia to, że stajemy się zaniepokojeni rozmyślaniami, wiele rzeczy bierzemy do siebie “za bardzo”, czujemy się przytłoczeni wrażeniami. Psychologia proponuje naukę dystansu, który pomaga nam przybliżyć się od tego, co dostępne, doświadczalne oraz tu i teraz a ze zdrowej odległości ocenić to, co już minęło. Taka interpretacja, również na polu zawodowym, pomoże nam uniknąć błędów poznawczych, fałszywych przekonań oraz nadmiernie negatywnej oceny samego siebie a pomoże w rzeczywistym, trzeźwym ocenieniu swojej sytuacji.
Dystansowanie się rozwija nasze umiejętności samokontroli i samoregulacji, co potwierdzają liczne badania psychologiczne. Najnowsze badania pokazują, że abstrakcyjne podejście do problemu sprzyja priorytetyzacji celów długoterminowych kosztem krótkoterminowych. Podobny mechanizm ilustruje metafora Ury'ego „wyjścia na balkon” w negocjacjach, gdzie przyjęcie postawy obserwatora pozwala lepiej zrozumieć potrzeby obu stron i znaleźć bardziej satysfakcjonujące rozwiązania (Kross, Ong, & Ayduk, 2023).
Roczna ocena pracowników
Coroczne oceny wyników pracy to ustrukturyzowane oceny, służące pracodawcy do analizy wyników swoich pracowników w ciągu całego roku. Dzięki nim kształtuje się formalna droga konstruktywnej krytyki i dialogu, w którym można poruszyć tematy takie jak wyniki, osiągnięcia, potencjał, obszary do poprawy, ścieżka rozwoju kariery oraz wydajność i efektywność.
To, co najważniejsze w rocznych podsumowaniach pracy pracowników, to ich strukturalny charakter; nie jest to tylko rozmowa 1:1 o wynikach, ale pełen obraz pracy z całego roku. Taka analiza pozwala prześledzić zmiany, postępy w pracy, trudne momenty, strategie radzenia sobie z problemami czy działania, które zawiodły.
Istotną częścią takiego spotkania podsumowującego jest jego wymienny charakter. Kiedy pracodawca przedstawi swoją ocenę, kluczowy jest stosunek pracownika do niej – czyli to, jak widzi swoje doświadczenia zbierane przez cały rok, z czym się zgadza, co budzi jego wątpliwości oraz co chciałby zmienić w systemie swojej pracy. Dzięki obustronnemu zaangażowaniu taki dialog ma szansę stać się świetną podstawą do noworocznych planów i postanowień w firmie, szczególnie jeśli pracodawca bierze pod uwagę wszystkie odbyte rozmowy podsumowujące z pracownikami.
W kulturze organizacji istotne jest jednak, aby osoby zarządzające budowały zdrową praktykę uczenia się jako procesu, uwzględniając mini podsumowania realizowane przez cały rok.
Oto kilka wskazówek dla pracodawców:
- Przekazuj wiedzę na temat technik autorefleksji i oceny. Zapewnij zasoby, które służyć będą ilustrowaniu analizy jednostek i zespołu.
- Wspieraj kulturę uczenia się, która pokazuje jasne wsparcie ze strony kierownictwa w angażowaniu się w praktyki samooceny.
- Wprowadź praktykę autorefleksji nad pracą w całoroczną plan.
To, co sprawia, że kończymy rok w pracy w dobrej atmosferze, można nazwać siłą podziękowań. Warto włączyć je do komunikacji z zespołem, np. za pomocą wiadomości tekstowych. Wzajemna wdzięczność pokazuje, że pamiętamy o sobie, szanujemy się i doceniamy wspólnie osiągnięte rezultaty.
Wystarczy wpleść podziękowanie w życzenia noworoczne, aby elegancko i przyjaźnie zakończyć rok. Przykładowo: Wraz ze zbliżającym się Nowym Rokiem chciałbym poświęcić chwilę na refleksję nad wszystkim, co osiągnął nasz zespół. Dziękuję za całą ciężką pracę i przesyłam najlepsze życzenia w Nowym Roku.
Podsumowanie
Oddając się analizie minionego roku, warto skupić się na pełnym obrazie swoich dokonań – tylko w ten sposób uchwycimy kontekst i nie pozwolimy, aby przytłoczyły nas negatywne myśli, a jednocześnie damy sobie przestrzeń na realną ocenę.
Jako Jobs Door również składamy Wam, naszym czytelniczkom i czytelnikom, najlepsze życzenia z okazji nadchodzącego roku. Dziękujemy za Waszą obecność i spostrzeżenia oraz życzymy, aby każdy moment autorefleksji – osobistej i zawodowej – przyniósł owocne i pozytywne zmiany w Nowym Roku!
Miniony rok przyniósł wiele zmian na rynku pracy, otwierając nowe ścieżki rozwoju zawodowego. Sprawdź, jakie oferty mogą być początkiem Twojej nowej kariery w 2025 roku!
Źródła
- https://www.omnihr.co/blog/end-of-year-employee-review-examples
- https://hbr.org/2023/12/how-to-create-your-own-year-in-review
- https://f.hubspotusercontent40.net/hubfs/9253440/Asset%20PDFs/Promotions_Assets_Whitepapers/BetterUp_Reflection.pdf
- https://www.annualreviews.org/content/journals/10.1146/annurev-orgpsych-031921-024406
- https://www.psychologytoday.com/intl/blog/careers-and-beyond/202406/add-new-event-repeat-every-year-career-reflection-day
- https://www.instagram.com/p/DEChebIot95/?utm_source=ig_web_copy_link&igsh=MzRlODBiNWFlZA==
