Wieczne wakacje czy nowa rzeczywistość pracy? O cyfrowych nomadach

Możliwość pracy online jest dla wieku osób wygodnym rozwiązaniem; daje szansę na pogodzenie obowiązków domowych z zawodowymi, oszczędza czas na dojazdy i powroty z biura, daje możliwość skupienia się na konkretnych zadaniach, niekoniecznie na sympatiach czy antypatiach w zespole. Oczywiście są też tacy, dla których biuro stanowi ośrodek życia społecznego, punkt w którym lepiej się koncentrują i oddzielają życie prywatne  od zawodowego utrzymując przy tym zdrowy work-life balans. Jednak wybór jaki daje nam współczesny rynek pomiędzy pracą stacjonarną a tą z laptopem pod ręką to nowa wygoda, która pozwala na zupełnie inny tryb życia; odchodząc od tradycyjnego modelu, dający szanse na np. liczne podróże. Kim są cyfrowi nomadzi? Jak wygląda ich sposób na łączenie pracy i wyjazdów zagranicznych? 

Jak to się stało, że pracujemy, podróżujemy i nazywani jesteśmy cyfrowymi nomadami?

Kiedyś praca była ściśle związana z miejscem; zwykle było to miejsce zamieszkania a zmiana pracy nierzadko wiązała się z przeprowadzką do innego miasta a nawet kraju, porzuceniem starego stylu życia i oddalaniem od rodziny. Era cyfryzacji zmieniła to w jaki sposób się komunikujemy, przyspieszyła tempo naszego życia i usprawnić wiele procesów. To wszystko sprawiło, że rynek pracy stał się bardziej “zdalny” i “wirtualny”, sam fakt możliwości połączenia się z drugim końcem świata na rozmowę biznesową sprawił, że niegdyś ogromny dystans zredukował się to kilku kliknięć w klawiaturę. Proces digitalizacji pracy oraz cyfryzacji usług publicznych znacząco przyspieszyła pandemia - to wtedy też po raz pierwszy na tak dużą skalę, masowo wyszliśmy z biur, aby pracować z domów. Pandemia unaoczniła, że w wielu branżach, szczególnie usługowych, można było utrzymać ciągłość działania dzięki pracy zdalnej i komunikacji online chociaż w debacie publicznej na temat przyszłości pracy często pojawiają się obawy, że automatyzacja i rozwój sztucznej inteligencji doprowadzą do utraty miejsc pracy, a klasyczne etaty zostaną zastąpione przez niestabilne formy zatrudnienia, takie jak praca na żądanie czy poprzez platformy cyfrowe. Prawdopodobnie te wnioski są zbyt radykalne choć może to sugerować zmierzch tradycyjnych form pracy. Niewątpliwie jednak praca się zmienia, a prawo pracy (oparte na zasadach z czasów przemysłu fabrycznego) próbuje nadążyć za tymi zmianami. 

Pojęcie nomadyzmu stosuje się aktualnie do scharakteryzowania szczególnej grupy osób zatrudnionych. Tę grupę cechuje to, że przeważnie podróżują po świecie (choć celem ich wędrówek nie jest podejmowanie pracy), jednocześnie wykonując pracę zdalnie, często nie posiadając stałego adresu. Cyfrowi nomadzi są przedstawiani przeważnie jako młodzi profesjonaliści, którzy prowadzą niezależny od lokalizacji styl życia, mogąc jednocześnie wykonywać swoją pracę w środowisku online i podróżując. Ten model pracy zyskał na znaczeniu zwłaszcza po pandemii COVID-19, która wymusiła powszechną adaptację pracy zdalnej w wielu branżach usługowych. Cyfrowy nomadyzm stał się więc nie tylko stylem życia, ale również formą nowoczesnego zatrudnienia, która wymyka się klasycznym kategoriom prawa pracy i kwestionuje dotychczasowe rozumienie miejsca pracy. Zjawisko to rodzi nowe wyzwania (zarówno w zakresie regulacji prawnych, jak i społecznych skutków globalnej mobilności pracowników).

Cyfrowi nomadzi: charakterystyka 

Osoby, które wykonują pracę zdalnie i podróżują często charakteryzuje chęć wyzbycia się ograniczeń stałego miejsca oraz regularnym trybem pracy w wymiarze godzinowym 9-17. Chociaż czasami łączą i taką pracę, w klasycznych ramach czasowych, ale z tego powodu, że jest ona wykonywana online nadal mogą sobie pozwolić na podróże - tu przeszkodą może być jedynie inna strefa czasowa. Dla grupy tej waże są zwykle cele związane z rozwojem, poznawaniem nowej kultury, doświadczaniem. Są oni mniej zorientowani na osiadłe życie rodzinne a bardziej skoncentrowani na swobodnym stylu życia, które nie ma jednego celu.  W życiu zawodowym cyfrowych nomadów można wyróżnić cztery powiązane ze sobą aspekty mobilności: administracyjną, merytoryczną, czasową oraz przestrzenną. To właśnie te elementy odróżniają ich zarówno od tradycyjnych pracowników nomadycznych, jak i od cyfrowych pracowników pracujących w stałych miejscach. Ponadto, brak sztywnego grafiku pracy w godzinach 9–17 przesuwa fokus z samego wykonywania obowiązków na realizację konkretnych celów, co przyczynia się do przełamywania klasycznych schematów organizacji pracy.

Dane 

Na całym świecie żyje obecnie około 40 milionów cyfrowych nomadów, z czego aż 18,1 miliona pochodzi ze Stanów Zjednoczonych. Większość z nich to osoby w wieku od 30 do 39 lat, stanowiące prawie połowę tej grupy. To ciekawe również z punktu widzenia socjologii: ta grupa wiekowa to pokolenie tzw. millenialsów a oni cechują się chęcią dalekich podróży oraz jako pierwsze z pokoleń zaczęło odważniej krytykować tradycyjne modele życia, w których praca była osadzona w punkcie centralnym życia a kariera zawodowa stanowiła jeden z najważniejszych celi. Oczywiście milenialsi również doświadczyli w pewny sensie konsekwencji tej narracji - oni sami, wychowani przez wcześniejsze pokolenia, zdobywali bardzo dobre wykształcenie, aby potem zatrudnić się w korporacji i wziąć kredyt - jednak ich życie zbiegło się z rozwojem technologicznym oraz zmianą narracji i przekonań. Dlatego korzystając z tych możliwości postanowili, w pewnym sensie, upiec dwie pieczenie na jednym ogniu - pracować i podróżować. Co ciekawe nadal są świetnymi i wydajnymi pracownikami!  

Wśród cyfrowych nomadów przeważają mężczyźni, którzy stanowią 56%, podczas gdy kobiety to 43%. Ponad jedna trzecia z nich zarabia rocznie od 50 000 do 100 000 dolarów, a aż 90% posiada wyższe wykształcenie, co świadczy o wysokim poziomie kwalifikacji i specjalizacji tej grupy. 

Wieczne wakacje? Najlepsze kierunki dla cyfrowych nomadów w Europie

Coraz więcej cyfrowych nomadów wybiera Europę jako bazę do łączenia pracy zdalnej z podróżowaniem. Wśród najlepszych kierunków królują Hiszpania, Portugalia i Norwegia, które oferują korzystne warunki wizowe, wysoką jakość życia oraz infrastrukturę sprzyjającą pracy online. O czym pisze serwis Portugal Businesses News publikując ranking 10 najlepszych krajów w Europie dla cyfrowych nomadów. 

1. Hiszpania to lider wśród europejskich krajów pod względem systemu wizowego dla cyfrowych nomadów. Wprowadzona w 2023 roku hiszpańska „Start Up Law” oferuje atrakcyjne korzyści, takie jak relatywnie niskie koszty wiz i możliwość wliczania pobytu do okresu niezbędnego do uzyskania obywatelstwa (10 lat, a w przypadku obywateli państw iberoamerykańskich i Filipin – zaledwie 2 lata). Hiszpania charakteryzuje się też stałą, 24-procentową stawką podatkową na dochody krajowe oraz zerowym podatkiem od zarobków zagranicznych. Dodatkowo, kraj ten jest stosunkowo tani jak na warunki Europy Zachodniej i dysponuje szybkim internetem, co czyni go idealnym miejscem do pracy i odpoczynku.

1. Na drugim miejscu plasuje się Portugalia, znana z doskonałej jakości życia i stabilnej sytuacji gospodarczej. To również jedno z najtańszych państw w Europie Zachodniej, gdzie angielski jest powszechnie używany. Czas spędzony na podstawie wizy D8 może być liczony na poczet stałego pobytu i późniejszego obywatelstwa. Szczególną popularnością cieszy się program dla nomadów na wyspie Madeira, gdzie powstała pierwsza „Wioska Cyfrowych Nomadów” w Ponta do Sol. To miejsce oferuje nowoczesne przestrzenie coworkingowe, szybki internet oraz bogaty kalendarz wydarzeń integrujących społeczność nomadów. Madeira przyciąga też pięknymi krajobrazami i łagodnym klimatem, co czyni ją wyjątkowym miejscem na mapie cyfrowych nomadów – do tej pory odwiedziło ją ponad 10 000 zdalnych pracowników.

1. Na podium znajduje się także Norwegia, która oferuje atrakcyjne warunki wizowe, w tym ścieżki do uzyskania stałego pobytu. Pobyt jako cyfrowy nomad w Norwegii wlicza się do okresu potrzebnego do aplikowania o trwały status rezydenta, co stanowi dodatkowy atut tego kraju dla osób planujących dłuższe zatrzymanie się w Europie Północnej.

Kolejne miejsca zajęły: Estonia, Rumunia, Niemcy, Holandia, Francja, Węgry i Włochy. 

Podsumowanie 

“Wieczne wakacje” to oczywiście stwierdzenie z przymrużeniem oka, bo cyfrowy nomadyzm to już nie niszowy trend, lecz realna alternatywa dla tradycyjnego modelu pracy.Dzięki technologii, wielu z nas może dziś łączyć zawodowe obowiązki z podróżowaniem i poznawaniem świata. Jak rozwinie się ta nowa definicja mobilności, niezależności i równowagi między życiem a pracą? Przyszłość pokaże.

Źródła 

1. https://www.researchgate.net/publication/378321236_Nomadycznosc_w_cyfrowej_erze_pracy_-_wplyw_na_pojecie_miejsca_i_czasu_pracy
2. https://www.demandsage.com/digital-nomads-statistics/
3. https://pumble.com/learn/digital-nomad-visa/statistics/
4. https://youth.europa.eu/news/what-digital-nomad-and-why-are-they-everywhere_en
5. https://www.portugalbusinessesnews.com/post/which-european-country-is-the-best-for-digital-nomads