Cel ONZ: Innowacyjność, przemysł, infrastruktura

Fundamentami zrównoważonego rozwoju są nfrastruktura, przemysł i innowacje, ale ich jakość i dostępność są wciąż bardzo nierówne. Przypomina on tym Cel 9 Agendy ONZ; bez nowoczesnych technologii, silnego przemysłu i sprawnej infrastruktury trudno mówić o realnym postępie społecznym czy klimatycznym.

Infrastruktura: zrównoważony rozwój

Podstawą zrównoważonego rozwoju społecznego i gospodarczego jest m.in. nowoczesna, dostępna i odporna na zmiany infrastruktura. Jedną z ważniejszych cech tej rozwiniętej infrastruktury jest również mobilna sieć szerokopasmowa, czyli sieć, która umożliwia szybki dostęp do internetu przez urządzenia mobilne, takie jak smartfony, tablety czy modemy USB, ale bez potrzeby podłączenia kablowego. W 2022 roku 95% populacji światowej znajdowało się w jej zasięgu, jednak wiele regionów, szczególnie w krajach rozwijających się, nadal pozostaje niedostatecznie obsłużona pod względem jakości usług czy dostępu do technologii. Kiedy brakuje rozwoju właśnie w tym obszarze automatycznie generuje to wiele innych problemów; takie braki powodują, że znacznie mniejsze są szanse na edukację, rozwój lokalnego biznesu a także uczestnictwo obywateli w cyfrowej gospodarce.

Sam sektor infrastruktury również stoi przed wyzwaniem, który często kojarzymy właśnie z narracją o zrównoważonym rozwoju - jest nim niskoemisyjność. Globalna emisja dwutlenku węgla, która pochodzi z procesów przemysłowych i energetycznych wzrosła w 2022 o 0,9%, tym samym osiągając rekordowe (!) 36,8 miliarda ton. Co ciekawe tempo emisji było niższe niż tempo wzrostu globalnego PKB, co potwierdza trend rozdzielania wzrostu gospodarczego od emisji, skala wyzwań wciąż jest ogromna. Jakie kraje są w czołówce emisji dwutlenku węgla na świecie (dane z 2022 roku)?

Chiny
USA
Indie
Rosja
Japonia
Unia Europejska (jako 27 państw)

Zaznaczmy, że Unia Europejska, jako jedna z nielicznych globalnych sił politycznych, prowadzi ambitną politykę klimatyczną pod nazwą Europejski Zielony Ład (European Green Deal). Jednocześnie sama UE odpowiada za zaledwie 6,7% globalnych emisji gazów cieplarnianych. Dla porównania, Chiny - największy pojedynczy emitent - generują ponad trzykrotnie więcej emisji niż UE.

Jak podaje Przystanek Eko Biznes:

Globalna emisja gazów cieplarnianych w 2022 r. wyniosła około 53,8 gigaton ekwiwalentu dwutlenku węgla (Gt CO₂e). Łącznie pięciu największych emitentów gazów cieplarnianych oraz Unia Europejska odpowiadają za ok. 55,4% globalnej emisji tych gazów.

Ważne! Warto pamiętać, że emisja dwutlenku węgla (CO₂) to nie to samo co emisja wszystkich gazów cieplarnianych.Oprócz CO₂ do atmosfery trafiają też inne gazy, takie jak metan czy podtlenek azotu, które również podgrzewają klimat - czasem nawet dużo silniej. Dlatego w raportach często podaje się tzw. ekwiwalent CO₂ (CO₂e), czyli łączny wpływ wszystkich tych gazów przeliczony tak, jakby były to tylko emisje CO₂. Dzięki temu łatwiej porównać, jak bardzo różne kraje czy sektory przyczyniają się do zmian klimatu.

W jaki sposób Infrastruktura transportowa, energetyczna i cyfrowa powinna odpowiadać na rosnące potrzeby ludności a jednocześnie być odporna na kryzysy – (zarówno gospodarcze, jak i klimatyczne)? Na pewno pewnymi rozwiązaniami jest:

inwestycja w systemy niskoemisyjne,
inteligentne sieci energetyczne,
transport publiczny,
cyfryzację usług publicznych.

W szczególności kraje najmniej rozwinięte potrzebują intensywnego wsparcia, by wyjść z infrastrukturalnego wykluczenia i realnie uczestniczyć w globalnym rozwoju.

W kontekście europejskim i polskim istotną rolę odgrywają programy wspierające rozwój nowoczesnej infrastruktury. Takim programem jest np.Connecting Europe Facility 2 (CEF 2) - jest to unijny instrument finansowy, którego celem jest modernizacja i integracja infrastruktury transportowej, energetycznej oraz cyfrowej na obszarze UE. Uwzględnienia on właśnie działania w zakresie zrównoważonego rozwoju i dekarbonizacji. Jak korzysta z tefo Polska? Na przykład będąc w projektach rozbudowy korytarzy kolejowych, cyfryzacji sieci energetycznych oraz budowy stacji ładowania pojazdów elektrycznych. Jednocześnie, w ramach Krajowego Planu Odbudowy (KPO) Polska przewiduje wielomiliardowe inwestycje w infrastrukturę. Częścią tego planu jest rozwój kolei dużych prędkości, sieci energetycznych opartych na OZE, cyfryzację szkół i usług publicznych, a także zapewnienie szerokopasmowego internetu na obszarach wiejskich.

Przemysł i innowacje: siła napędowa

Przykładem dobrej, wręcz kluczowej praktyki napędzania przemysłu i innowacji jest inwestycja w naukę i badania. W Polsce, w 2023 roku, odbyła się Konferencja NCBR Horyzont Innowacji podczas, której “współpraca”, “partnerstwo”, “synergia”, “interakcje” i “networking” padały najczęściej jako kluczowe hasła przyczyniające się do sukcesu innowacyjnych przedsięwzięć w Polsce. Jak przyznała podczas wydarzenia wiceministra funduszy i polityki regionalnej Małgorzata Jarosińska-Jedynak, inwestowanie w badania, naukę, rozwój kompetencji oraz cyfryzację jest najskuteczniejszą drogą do budowania stabilnej, bezpiecznej i zapewniającej dobrobyt gospodarki XXI wieku.

W Polsce, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (korzystając ze środków europejskich, funduszy norweskich i EOG oraz zasobów krajowych) w ciągu 16 lat działalności przekazało prawie 80 miliardów złotych na wsparcie prac B+R (badania + rozwój) polskich przedsiębiorstw różnej wielkości, uczelni oraz instytutów badawczych. Realizowane programy były i są kamieniami milowymi w rozwoju wielu branż polskiej gospodarki. Dzięki tym inwestycjom powstały m.in. innowacyjne rozwiązania w dziedzinie medycyny, energetyki, recyklingu, edukacji czy technologii cyfrowych. Innowacje te nie tylko zwiększają konkurencyjność polskich firm, ale też przyczyniają się do poprawy jakości życia i wspierają transformację w kierunku zielonej, cyfrowej gospodarki.

Chociaż nakłady na badania i rozwój (B+R) w Polsce rosną, nadal pozostajemy poniżej oczekiwań i europejskich standardów. W 2022 roku udział wydatków na B+R w polskim PKB wyniósł około 1,45%, a w 2023 - wzrósł do 1,56% (co oznacza ok. 53,1 mld zł wydatkowanych na ten cel). To wprawdzie odnotowany postęp (jeszcze 10 lat temu było to 1,0%), ale dla porównania:

Średnia UE w 2023 roku to 2,24% PKB,
w krajach takich jak Czechy osiągnęły 1,89%, podczas gdy liderzy unijni przekraczają 3 % (np. Szwecja, Austria, Belgia).

Według OECD, Polska ciągle plasuje się w kategorii emerging innovator - mimo rosnących inwestycji sektor przedsiębiorstw w badania, to efektywność tych nakładów pozostaje niska. Firmy są rzadziej skłonne wprowadzać nowe produkty i procesy niż ich unijne odpowiedniki, również z powodu barier takich jak wysoki koszt, trudności w uzyskaniu grantów czy niedobór umiejętności.

Podsumowanie: wyznania celu nr 9

Rozwój infrastruktury i innowacji postępuje, a jednak nadal zmagamy się z nierównym dostępem do technologii, niewystarczającymi inwestycjami w badania oraz trudnościami w transformacji przemysłu na bardziej zrównoważony. Nawet jeśli światowe twarde dane mówią nam, że mamy postęp to słowo klucz - nierówność - mówi więcej niż liczby. Hasło to wskazuje na to, że nawet jeśli ogólny poziom rozwoju się podnosić nie musi on oznaczać podobnego rozwoju wszędzie a także tego, że rozwój ten jest faktycznie zrównoważony.

Szczególnego wsparcia wymagają kraje mniej rozwinięte i regiony pozostające poza głównym nurtem postępu technologicznego. Działania systemowe i polityczne, zwłaszcza w kontekście regulacji wydają się obecnie znacznie cenniejsze niż zarządzanie z poziomu mało efektywnych kampanii washingowych, które nie rozwiązują prawdziwych problemów związanych z przemysłem i jego potencjalną szkodliwością.

Źródła:

Cel ONZ: Innowacyjność, przemysł, infrastruktura

Pozostałe historie

Ekonomia feministyczna

Matki w pracy

Cel zrównoważonego rozwoju: wzrost gospodarczy i godna praca

Wieczne wakacje czy nowa rzeczywistość pracy? O cyfrowych nomadach

Odkrywaj tematy ważne dla Ciebie