Mobbing, depresja, stres: jak wygląda dzisiejsze środowisko pracy w Polsce? Cz. II

Co nam zagraża w pracy? W pierwszej kolejności myślimy o zagrożeniach fizycznych, albo dolegliwościach zdrowotnych - jednak zdrowie to przecież znacznie więcej niż choroby ciała, czasem, np. przez wypalenie zawodowe, czy toksyczne środowisko pracy zagrożona zostaje nasza psychika i poczucie bezpieczeństwa. Raport Bezpieczeństwo pracy w Polsce 2025. Mobbing, depresja, stres 2.0, czyli zagrożenia w Polskich firmach.,przygotowany przez Koalicja Bezpieczni w pracy pokazuje z czym mierzą się w dziś pracownicy i zarządzający firmami; jaka jest skala mobbingu, czy są wdrażane działania antymobbingowe oraz jakie są pozostałe zagrożenia psychospołeczne. 

Pierwszą część artykułu znajdziesz tutaj: Mobbing, depresja, stres: jak wygląda dzisiejsze środowisko pracy w Polsce? Cz. I

Zagrożenia psychospołeczne: czym są? Z jakimi najczęściej możemy się spotkać?

W pracy możemy spotkać się nie tylko z mobbingiem, ale także z innymi zagrożeniami, takimi jak zagrożenia psychospołeczne. Bywa, że nadmierne tempo pracy czy chaos organizacyjny prowadzą do narastającego zmęczenia, które z czasem może skutkować wypaleniem zawodowym, a nawet depresją. Do czynników psychospołecznych negatywnie wpływających na naszą pracę i samopoczucie zaliczyć można również zły styl zarządzania, sprzeczne wymagania oraz - co często umyka naszej uwadze - niedopasowanie obowiązków do kompetencji pracownika. Ten ostatni problem bywa szczególnie trudny do rozpoznania. Czasami, zwłaszcza na nowym stanowisku, możemy wpaść w pułapkę obwiniania się, nie dostrzegając, że zakres naszych obowiązków stopniowo rozszerza się o zadania spoza pierwotnych ustaleń. Dlatego warto być świadomym zarówno swoich obowiązków, jak i kompetencji - to pozwala odpowiednio wcześnie zareagować na tego typu zagrożenie psychospołeczne w miejscu pracy. Pamiętajmy o różnorodności tych zagrożeń, by chronić nie tylko zdrowie psychiczne, ale i fizyczne.

Według raportu z 2025 roku najczęściej wskazywanym przez pracowników zagrożeniem psychospołecznym było nieodpowiednie traktowanie ze strony przełożonego - aż 67% badanych wskazało taką sytuację, z czego 22% doświadczało jej wielokrotnie. Kolejnym problemem była przemoc słowna, na którą wskazało 55% pracowników (w tym 16% doświadczających jej wielokrotnie). Przemoc fizyczna okazała się najrzadszym zjawiskiem - aż 86% respondentów zadeklarowało, że nigdy nie doświadczyło jej w miejscu pracy.

Czy jeśli sami nie doświadczyliśmy tego typu sytuacji w pracy, oznacza to, że nasze środowisko zawodowe jest od nich wolne? Niekoniecznie. Praca to przecież nie tylko my - to cały zespół, ludzie na podobnych stanowiskach, osoby, z którymi na co dzień współpracujemy lub mijamy się w biurze. Zdarza się, że mimo iż sami nie doświadczamy np. przemocy słownej, możemy być jej świadkami. Pracowników zapytano, czy obserwowali zagrożenia psychospołeczne występujące wśród współpracowników. W 2025 roku najczęściej wskazywali oni nieodpowiednie zachowania przełożonych (67%), przemoc słowną (61%) oraz przejawy wykluczenia, odrzucenia lub niechęci ze strony innych pracowników (59%). Połowa respondentów zauważyła również przypadki dyskryminacji (50%).

Jak zmieniała się sytuacja porównując ją z badaniem z 2019? 

Wyniki badania pokazują, że między 2019 r. a 2025 r. nastąpił wzrost poziomu doświadczania za- grożeń psychospołecznych wśród pracowników. Największe przyrosty dotyczą m.in. mobbingu oraz niedopuszczalnego traktowania przez przełożonych, co wskazuje na rosnące napięcia w relacjach hierarchicznych. Równocześnie widać wzrost przypadków dyskryminacji, przemocy słownej i poczucia wykluczenia, co może być związane zarówno z realnym nasileniem problemów, jak i większą świado- mością pracowników dotyczącą ich praw (...).

• mówi w raporcie Anna Sikorska, Ekspertka Stowarzyszenia Koalicja Bezpieczni w Pracy, Dyrektor działu zasobów ludzkich i administracji w PW Krystian.

Zetknięcie się z zagrożeniami psychospołecznymi w pracy może pozostawić w nas trwały ślad, taki jak: obniżona motywacja do pracy (51% badanych), spadek zaufania do ludzi (41%), pogorszenie samooceny i poczucia własnej wartości (40%), a także problemy ze zdrowiem psychicznym - m.in. lęk, depresja czy bezsenność (38%) - oraz wypalenie zawodowe (32%). Dane te pokazują, jak silnie tego typu doświadczenia mogą wpływać nie tylko na zdrowie pracowników, ale również na jakość i efektywność ich pracy. Jeśli chodzi o kadrę zarządzającą - respondenci z tej grupy również wskazywali na nieodpowiednie traktowanie ze strony przełożonego (62%) oraz przemoc słowną (55%) jako główne zagrożenia psychospołeczne. Porównanie wyników obu edycji badania nie wykazało istotnych statystycznie różnic w zakresie bezpośredniego kontaktu z zagrożeniami psychospołecznymi. Zarówno w 2019, jak i w 2025 roku, najczęściej występującym zjawiskiem w miejscu pracy pozostawało nieodpowiednie traktowanie ze strony przełożonego (62%).

Wpływ zagrożeń psychospołecznych na efektywność pracy

Na przestrzeni ostatnich sześciu lat pracownicy coraz rzadziej postrzegają zagrożenia psychospołeczne jako czynnik utrudniający wykonywanie obowiązków zawodowych. W 2025 roku większość, bo ponad połowa  pracowników oraz kadry zarządzającej uznało, że środowisko pracy i relacje międzyludzkie mają istotny wpływ na jakość realizowanych zadań - to mniej niż w 2019 roku, kiedy odsetek ten wynosił odpowiednio 70% i 67%.

Co ma realny wpływ na efektywność pracy w 2025 wg badanych?

Według ankietowanych z 2025 roku, na efektywność pracy największy wpływ mają: atmosfera w miejscu pracy (47%), stres (43%), ilość obowiązków i przepracowanie (40%), relacje z przełożonym (37%) oraz zmęczenie (34%). Kadra zarządzająca wskazuje podobne czynniki, jednak w większym stopniu akcentuje znaczenie nadmiaru obowiązków i przepracowania (50%), atmosfery w pracy (48%) oraz stresu (43%).

Na przestrzeni lat zauważalny jest spadek znaczenia takich elementów, jak atmosfera, stres czy zmęczenie w ocenie wpływu na efektywność, co może świadczyć o rosnącej odporności pracowników na czynniki psychospołeczne lub o zmianie sposobu postrzegania tych zjawisk. W 2025 roku pracownicy częściej niż wcześniej podkreślali natomiast wpływ problemów prywatnych na swoją efektywność (23% wobec 17% w 2019 r.).

Co z działaniami zapobiegającymi?

W 2025 roku jedynie 29% pracowników wskazało, że w ich firmach podejmowane są działania mające na celu przeciwdziałanie mobbingowi, dyskryminacji, przemocy, stresowi i innym zagrożeniom psychospołecznym. Co piąty badany (19%) przyznał natomiast, że nie ma wiedzy na temat istnienia takich inicjatyw. Kadra zarządzająca przedstawiła nieco bardziej optymistyczny obraz sytuacji - 37% osób pełniących funkcje kierownicze potwierdziło, że w ich organizacjach prowadzone są działania wspierające bezpieczeństwo psychospołeczne pracowników. To pokazuje, jak ważne jest, by firmy nie ograniczały się jedynie do reagowania na problemy, ale aktywnie budowały kulturę wsparcia i zaufania. W wielu krajach Europy Zachodniej wprowadza się dziś programy wellbeingowe, warsztaty antystresowe i szkolenia dla menedżerów, które pomagają tworzyć zdrowsze i bardziej przyjazne środowisko pracy.

Rekomendacje w raporcie 

Mobbing, przemęczenie i wypalenie zawodowe to poważne problemy wpływające na zdrowie i jakość życia. Dla pracowników kluczowe jest wczesne rozpoznawanie objawów oraz dbanie o równowagę między życiem zawodowym a prywatnym. Pomagają w tym m.in. efektywne zarządzanie czasem, asertywność, aktywność fizyczna i wsparcie społeczne. W przypadku podejrzenia wypalenia zawodowego warto skorzystać z pomocy psychologa lub lekarza. Pracownicy powinni mieć zapewnione bezpieczne kanały zgłaszania problemów oraz dostęp do wsparcia psychologicznego w miejscu pracy.

Nowoczesny pracodawca dba o dobrostan zespołu - zarówno fizyczny, jak i psychiczny. Mimo rosnącej świadomości, aż 62% pracowników nadal doświadcza nieodpowiedniego traktowania ze strony przełożonych, a jedynie 28% miało okazję otwarcie porozmawiać o zagrożeniach psychospołecznych. Dlatego firmy powinny wdrażać i komunikować procedury antymobbingowe, monitorować atmosferę pracy oraz reagować na sygnały przeciążenia. Warto inwestować w rozwój kompetencji miękkich kadry menedżerskiej,  szczególnie w zakresie empatycznego przywództwa, zarządzania stresem i rozwiązywania konfliktów. Skutecznym rozwiązaniem są także szkolenia BHP poszerzone o praktyczne warsztaty dotyczące stresu, komunikacji i przeciwdziałania dyskryminacji. Badania potwierdzają, że dla większości pracowników i menedżerów dobre warunki psychospołeczne są ważniejsze niż wyższe wynagrodzenie - to wyraźny sygnał, że inwestycja w kulturę organizacyjną i work-life balance przynosi realne korzyści.

Obowiązujące przepisy BHP wciąż koncentrują się głównie na aspektach technicznych. Warto zaktualizować definicję środowiska pracy, tak by uwzględniała także zagrożenia psychospołeczne — stres, mobbing czy wypalenie zawodowe. To rola dla ustawodawców. Potrzebne są też skuteczniejsze mechanizmy prewencji i dochodzenia roszczeń w przypadkach mobbingu. W ramach inicjatyw legislacyjnych warto rozważyć wprowadzenie obowiązku tworzenia i egzekwowania procedur antymobbingowych w każdej organizacji.

Źródła

1. https://bezpieczniwpracy.pl/Raport_Bezpieczenstwo_Pracy_w_Polsce_2025_20.pdf