Cel zrównoważonego rozwoju: wzrost gospodarczy i godna praca

Wzrost gospodarczy i godna praca to fundamenty dobrobytu i rozwoju społecznego - niestety, oba te cele wciąż są dla wielu krajów wyzwaniem.

Cel 8 Zrównoważonego Rozwoju ONZ koncentruje się na promowaniu trwałego, włączającego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego, pełnego i produktywnego zatrudnienia oraz godnej pracy dla wszystkich. Choć globalna gospodarka (formalnie) nadal rośnie, a stopa bezrobocia osiąga historycznie niskie poziomy, jakość pracy, dostępność zatrudnienia oraz sprawiedliwa dystrybucja dochodów pozostają nierównomierne - zarówno między krajami, jak i wewnątrz nich. To złożony temat, który wymaga spojrzenia nie tylko przez pryzmat danych makroekonomicznych, ale też z perspektywy społecznej i etycznej.

Wzrost gospodarczy

Na świecie trwają konflikty zbrojne, stopy procentowe utrzymują się na wysokim poziomie a protekcjonizm w handlu międzynarodowym rośnie a światowa gospodarka nadal rośnie - choć zbyt wolno, by realnie poprawić sytuację najuboższych. Taką diagnozę przedstawił Bank Światowy w najnowszym raporcie dotyczącym perspektyw globalnych (Global Economic Prospects). Według prognoz Banku, światowy PKB wzrośnie o 2,7% w 2025 i 2026 roku, co oznacza stabilne, ale niezadowalające tempo - niższe o 0,4 punktu procentowego od średniej z lat 2010-2019. To spowolnienie jest efektem narastających, wieloletnich napięć i kryzysów, w tym skutków pandemii COVID-19 oraz wojny w Ukrainie.Jakie są prognozy inflacyjne? Globalna inflacja, która w szczycie w 2022 roku przekraczała 8%, ma w latach 2025-2026 spaść do średniego poziomu 2,7%, co zbliża się do celów inflacyjnych wielu banków centralnych. Chociaż jak wiemy z doświadczenia prognozy ekspertów nie zawsze okazują się trafne.

Mimo że PKB wciąż pozostaje podstawowym miernikiem wzrostu gospodarczego, coraz częściej poddaje się go krytyce jako niewystarczający wskaźnik rozwoju społecznego. Wysoki produkt krajowy brutto nie zawsze przekłada się bezpośrednio na poprawę jakości życia obywateli. Badacze, szczególnie z obszarów nauk społecznych i tzw. ekonomii humanistycznej, zwracają uwagę, że wzrost gospodarczy bez równoczesnej sprawiedliwej dystrybucji dóbr może pogłębiać nierówności społeczne, a nie je redukować. Przykładem są państwa o wysokim PKB, w których jednak występują znaczne rozbieżności dochodowe oraz ograniczony dostęp do podstawowych usług publicznych, takich jak zdrowie, edukacja czy mieszkalnictwo. W kontrze do tego stoją tzw. państwa dobrobytu (welfare states), jak kraje skandynawskie czy Holandia, które - mimo umiarkowanego tempa wzrostu PKB - osiągają wysokie wskaźniki dobrostanu społecznego dzięki silnej redystrybucji dochodów, rozwiniętym systemem opieki społecznej i egalitarnej polityce rynku pracy.

Wskaźnik PKB jest istotny, jednak niedoskonały, dlatego coraz częściej korzysta się z alternatywnych wskaźniki mierzące rozwój, dających szerszy kontekst oraz dopełniający obraz społeczny:

Indeks Rozwoju Społecznego (HDI): uwzględnia długość życia, poziom edukacji i dochód na osobę,
Indeks Szczęścia (World Happiness Report): mierzy m.in. zaufanie społeczne, relacje międzyludzkie i wsparcie społeczne,
Indeks Jakości Życia (OECD Better Life Index): analizuje 11 aspektów życia, m.in. równowagę praca-życie, bezpieczeństwo, zdrowie i zaangażowanie obywatelskie.

Takie podejście pozwala spojrzeć na rozwój nie tylko w kategoriach ekonomicznych, ale przede wszystkim w kontekście dobrostanu ludzi, równości i zrównoważonego rozwoju społecznego, co jest szczególnie ważne przy omawianiu Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ.

Stopa bezrobocia: Polska, UE, świat

Według najnowszych danych GUS, w kwietniu 2025 roku stopa bezrobocia rejestrowanego w Polsce wyniosła 5,2%. Dla porównania, w analogicznym okresie roku 2024 wynosiła 5,1%. Na przestrzeni ostatnich dekad poziom bezrobocia w Polsce ulegał znacznym wahaniom - od około 20% w 2002 roku, aż do dzisiejszych rekordowo niskich wartości. Obecna sytuacja może być postrzegana jako sukces rynku pracy i polityki zatrudnienia. Z drugiej strony, tak niskie bezrobocie może stwarzać trudności dla pracodawców, którzy mają coraz większy problem ze znalezieniem pracowników. Warto przypomnieć, że w trudnym okresie transformacji ustrojowo-gospodarczej lat 90., a także podczas kryzysów wczesnych lat 2000, Polska mierzyła się z dwucyfrową stopą bezrobocia. W momencie wejścia do Unii Europejskiej w 2004 roku stopa ta wynosiła aż 19%. Dziś nasza sytuacja gospodarcza jest zdecydowanie lepsza, co pokazuje, jak długą drogę przeszła Polska w kierunku stabilizacji rynku pracy i wzrostu gospodarczego.

Jaka jest obecna sytuacja dotycząca skali bezrobocia na poziomie Unii Europejskiej? Różnice metodologiczne pomiarów

Na początku, aby odpowiednio odczytywać te dane musimy pamiętać, że wartości dotyczące stopy bezrobocia, które publikuje Eurostat będą się różniły od tych podawanych przez krajowe urzędy statystyczne. Dlatego Polska wg GUS-u będzie miała stopę bezrobocia na poziomie 5,1% a wg Eurostatu 3,3% Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ Eurostat ma inną metodologię liczenia bezrobocia. Nie jest to błąd a po prostu użycie innych definicji oraz metod pomiaru. Dlatego też w artykułach związanych z danymi Eurostatu znajdziemy “bezrobocie zharmonizowane” (czyli metodologię zgodną z definicją Międzynarodowej Organizacji Pracy; osoby, które nie pracują, aktywnie szukały pracy w ciągu ostatnich 4 tygodni oraz są gotowe do podjęcia pracy w ciągu 2 tygodni) a artykułach związanych z danymi GUS “bezrobocie rejestrowane” (wg krajowej przepisów krajowych: obejmuje osoby zarejestrowane jako bezrobotne w urzędach pracy,niekoniecznie są aktywnie poszukujące pracy (np. mogą być zarejestrowane, by mieć ubezpieczenie zdrowotne). Eurostat zbiera dane z GUS-u, ale oblicza stopę według własnej metodologii i definicji.

W kwietniu 2025 roku zharmonizowana stopa bezrobocia w Unii Europejskiej wyniosła 5,9%, pozostając na tym samym poziomie co miesiąc wcześniej. W porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku spadła nieznacznie - o 0,1 punktu procentowego. Najwyższe bezrobocie nadal odnotowywano w Hiszpanii, gdzie sięgnęło 10,9%. Wskaźniki wyraźnie powyżej unijnej średniej zanotowano również w takich krajach jak Finlandia, Szwecja, Grecja, Estonia, Łotwa, Francja, Dania, Luksemburg, Belgia, Litwa oraz Portugalia (od 6,3% do 9,1%). Polska i Bułgaria (3,3%) należy do krajów UE, gdzie występuje najniższe bezrobocie, obok krajów takich jak Czechy i na Malta (w obu 2,7).

Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO) prognozuje, że globalna stopa bezrobocia w 2025 roku utrzyma się na historycznie niskim poziomie, wynoszącym około 5%. Choć ogólny wskaźnik pozostaje stabilny, ILO zwraca uwagę, że tempo ożywienia gospodarczego słabnie, a rynek pracy znajduje się pod presją z powodu napięć geopolitycznych, zmian klimatycznych oraz narastających problemów związanych z zadłużeniem. Utrzymującym się wyzwaniem pozostaje wysokie bezrobocie wśród młodych, a także powrót pracy nieformalnej i ubóstwa pracujących do poziomów sprzed pandemii. Najniższy poziom bezrobocia jest w Białorusi i Katarze (ok. - 0,1%) a najwyższy z Namibii (36,9%).

Godna praca

Pojęcie godnej pracy (and. decent work) zostało opracowane przez Międzynarodową Organizację Pracy (MOP) i porusza kwestie związane z regulacją, uczciwością, sprawiedliwością, dostępem i godnością. Według tej definicji praca powinna wiązać się z ochroną prawną, umowami (eliminacja pracy na czarno), bezpiecznymi warunkami pracy (BHP), stabilnością zatrudniania oraz poszanowaniem praw pracownicznych. Na prace nad takimi warunkami składa się prawo pracy, jawność wynagrodzeń, ustawy antymobbingowe oraz audyty BHP. Godna praca to także zatrudnienie wolne od wyzysku, pracy przymusowej czy pracy dzieci a niestety nadal stanowi ona nadal poważne wyzwanie w wielu regionach świata. Dążenie do jej upowszechnienia to nie tylko kwestia ekonomiczna, ale też fundamentalna sprawa godności człowieka i sprawiedliwości społecznej. Wartości, zapisane często w konstytucjach, nie zawsze są przestrzegane. Dużym problemem są wielkie korporacje, które sprytnie omijają prawo pracy, co prowadzi do naruszeń w tym obszarze a także doprowadza do unikania odpowiedzialności. Jednym z poważniejszych problemów jest również brak związków zawodowych, które jako jedyne są w stanie wywierać wpływ na fałszywą działalność wielkich firm. Oczywiście istnieją, jednak często są likwidowane z wygody i strachu, a de facto stanowią jeden z nielicznych społecznych bastionów, które mogą obronić pracowników przed łamaniem prawa w pracy w białych rękawiczkach. To trudna, ale potrzebna działalność związków zawodowych, aby chronić prawa pracowników, ponieważ duże korporacje mają często najlepszych prawników wyspecjalizowanych w ochronie dobrego wizerunku organizacji.

Podsumowanie

Choć światowy wzrost gospodarczy utrzymuje się, a bezrobocie, przynajmniej w ujęciu statystycznym, maleje, nie można mówić o prawdziwym postępie bez zapewnienia ludziom godnej pracy. Stabilne zatrudnienie, równość szans, bezpieczeństwo, transparentność i respektowanie praw pracowniczych to filary, bez których zrównoważony rozwój pozostaje tylko pustym hasłem. Cel ósmy nie powinien być sprowadzany wyłącznie do wskaźników PKB, lecz traktowany jako zobowiązanie do budowy gospodarki w służbie człowieka nie odwrotnie.

Źródła

Cel zrównoważonego rozwoju: wzrost gospodarczy i godna praca

Pozostałe historie

Wieczne wakacje czy nowa rzeczywistość pracy? O cyfrowych nomadach

Cel zrównoważonego rozwoju: dostęp do przystępnej cenowo i czystej energii.

Bezpieczeństwo: wypadki w pracy a offshore

Aktualności HR: jawność wynagrodzeń

Odkrywaj tematy ważne dla Ciebie