Pokolenie Alpha: kim są? Kim będą? cz. I

Definicję pokolenia Alpha oraz jego nazwę opracował w 2005 roku demograf Mark McCrindle. Jest to pierwsze pokolenie, które od urodzenia funkcjonuje w pełni cyfrowym świecie – dorastało w czasach, gdy na rynek trafił pierwszy iPad, a technologia stała się powszechnie dostępna. Granice czasowe definiujące to pokolenie nie są sztywne (dotyczy to zresztą wszystkich pokoleń); ich konkretne określenie zależy od przyjętych metodologii i perspektyw badawczych.

Ważne! W niektórych ujęciach badania pokoleń przyjmuje się nie 20-letnie kohorty czasowe, lecz krótsze – 10-letnie, a czasem nawet jeszcze mniejsze. Wynika to z przekonania części badaczy, że w obliczu dynamicznych zmian społecznych i technologicznych dwie dekady to zbyt długi okres, by obejmować jedno spójne pokolenie. Zgodnie z tym założeniem niektórzy socjologowie (choć nie jest to dominujące stanowisko w skali globalnej) uznają, że generacja Alpha obejmuje osoby urodzone po 2000 roku. W efekcie część przedstawicieli tej grupy osiągnęła już pełnoletność i wkroczyła na rynek pracy.

Raport Leadersheep Pokolenie “Alfa” (2019)

Firma Leadersheep podjęła się badania pokolenia Alpha, publikując raport, w którym przeanalizowała jego postawy w kontekście 20-letniej kohorty czasowej. Przyjęto w nim, że generacja Alpha rozpoczyna się w 2000 roku, co oznacza, że część jej przedstawicieli weszła już na rynek pracy. Badanie, przeprowadzone w 2019 roku, objęło 3749 respondentów urodzonych w latach 2000–2005 (ówczesnych 15–19-latków). Większość uczestników stanowiły dziewczęta (89%), osoby wychowane w trzyosobowej rodzinie (matka, ojciec, respondent) oraz mieszkańcy dużych miast. W analizie uwzględniono również wykształcenie rodziców – większość badanych pochodziła z rodzin, w których rodzice mieli wyższe wykształcenie magisterskie. W tej grupie częściej to matki posiadały taki dyplom. 

Czas wolny 

Zapewne nikogo nie zdziwi fakt, że generacja, która wręcz urodziła się z technologią i cyfryzacją w rękach, jako główny sposób spędzania wolnego czasu wybiera korzystanie z portali społecznościowych (Facebook, Instagram, Snapchat) – taką odpowiedź wskazało niemal 68% respondentów.

Drugą najczęściej wybieraną opcją było uczestniczenie w zajęciach dodatkowych (8,6%), a trzecią – oglądanie YouTube’a (5,1%). Najmniejszą popularnością, według tego badania, cieszyły się wychodzenie na świeże powietrze (0,6%) oraz spędzanie czasu w galeriach handlowych (0,1%).

Można jednak przypuszczać, że aktywność na świeżym powietrzu mieści się częściowo w kategorii „spędzanie czasu z przyjaciółmi” (4,8%), a zakupy są dokonywane głównie w przestrzeni internetowej. Warto też pamiętać, że w tym pokoleniu wiele relacji międzyludzkich opiera się na interakcjach online – media społecznościowe już dawno stały się swoistym „podwórkiem” i przedłużeniem spotkań w świecie rzeczywistym.

Edukacja 

Badając stosunek generacji Alpha do nauki, zastosowano medianę jako miarę środkowej wartości udzielanych odpowiedzi (M=6). Średnia odpowiedź na pytanie o to, czy respondenci lubią się uczyć, wyniosła 5,59, co wskazuje, że ogólnie rzecz ujmując, uczniowie mają raczej neutralne podejście do nauki. Jednak zapytani o cel nauki i swoją motywację, respondenci najrzadziej wskazywali odpowiedź „bo lubię” (4,9%). Najczęściej wybieranymi powodami były „chcę mieć dobrą pracę w przyszłości” (44,9%) oraz „chcę iść na dobre studia” (17,2%). Co więcej, aż 77,5% badanych deklaruje chęć kontynuowania edukacji po ukończeniu szkoły!

Potencjalna ścieżka zawodowa

Określenie dokładnej ścieżki zawodowej w młodym wieku jest trudne, dlatego większość badanych nie wskazała żadnego konkretnego zawodu, który chciałaby wykonywać w przyszłości (25,6%). Na drugim miejscu uplasował się zawód lekarki/lekarza (13,8%), natomiast prawniczki/prawnika – choć zwykle postrzegany jako prestiżowy – wybrałoby jedynie 5,3% respondentów.

Wśród innych wskazanych opcji pojawiły się także bardziej współczesne zawody związane z mediami i internetem, takie jak bloger_a czy youtuber_a (13,1%), a także wolny zawód artystyczny (8,5%). Warto zauważyć, że ten ostatni coraz częściej rozwija się dzięki mediom społecznościowym. Sam zawód artysty również przeszedł transformację – w dobie internetu definicja ta uległa rozszerzeniu. Dziś artystą można zostać nie tylko poprzez uzyskanie dyplomu Akademii Sztuk Pięknych czy zdobycie uznania w renomowanych galeriach sztuki, ale także poprzez działalność twórczą w przestrzeni cyfrowej.

Zarobki

W badaniu zapytano młodych o określenie ich przyszłego miejsca pracy. Na podstawie tych wyników można ułożyć hierarchię z typami miejsc, w których chcieliby pracować kiedyś przedstawiciele tej generacji: 

1. Firma moich marzeń jest korporacją z rozpoznawalną marką, można w niej dużo zarobić i szybko awansować. Ważna jest możliwość rozwoju, szkolenia, podnoszenie kwalifikacji ale też atmosfera pracy. (46%)
2. Firma moich marzeń to moja własna firma. (26,2%)
3. Firma moich marzeń nie musi być duża, znana i rozpoznawalna, pracuje się w luźnej atmosferze i dba o zainteresowania i talenty pracowników. Wartościami ważnymi dla firmy są czas wolny, rodzina i sprawy społeczne. Firma oferuje dużo dodatkowych elementów – karty na taksówki, jedzenie czy masaż. Zarobki nie są najważniejsze. (21,2%)

W pierwszym i trzecim przypadku jako kluczowe wartości wskazano rozwój osobisty oraz atmosferę w pracy, a także zatrudnienie w korporacji lub dużej firmie. Być może wynika to z faktu, że większość respondentów mieszka w dużych miastach, gdzie tego typu praca jest bardziej dostępna, a trend zatrudniania w dużych firmach silniej zaznaczony.

Korporacje i duże przedsiębiorstwa mogą zapewniać względne bezpieczeństwo finansowe oraz gwarancję wyższych zarobków, zwłaszcza w przypadku firm międzynarodowych. Dużą popularnością cieszy się również chęć założenia własnej firmy, co można wiązać zarówno z potencjalnymi przychodami, jak i cenioną w tej generacji wartością wolności oraz niezależności.

Praca w instytucjach publicznych była najrzadziej wybieraną opcją (2,0%), co może świadczyć o ich obecnej kondycji oraz niskim poziomie zaufania do tego sektora. Czy to oznacza, że przyszłość rynku pracy młodych leży głównie w dużych, międzynarodowych firmach oraz własnych biznesach? Jeśli tak, to czy instytucje publiczne czeka konieczna reforma, która mogłaby sprawić, że młodzi będą chętniej wybierać zatrudnienie w tym sektorze?

Wracając do kwestii prestiżu: choć w badaniu respondenci rzadko wybierali zawód prawniczki/prawnika jako ten, który chcieliby wykonywać, to w pytaniu o najbardziej prestiżowe profesje uplasował się on na pierwszym miejscu. Drugą pozycję zajął zawód lekarki/lekarza, a trzecią – blogerka/bloger lub youtuberka/youtuber, który znacząco różni się od pozostałych, choćby tym, że nie wymaga ukończenia studiów.

Zarobki

Według badania pokolenie Alpha chce zarabiać od 5 do 7 tys. zł „na rękę” (27,7%), co nieznacznie wykracza poza aktualną średnią krajową (4666 zł). Co ciekawe, autorzy badania twierdzą:

„W kontekście uposażeń na rynku polskim wskazane przez młodzież wysokości zarobków wydają się raczej marzycielskimi oczekiwaniami albo wskazują na brak wiedzy o realiach ekonomicznych.”

Ważne! To spostrzeżenie wydaje się dość zaskakujące, biorąc pod uwagę wysokie koszty życia, problemy na rynku mieszkaniowym (wysokie ceny najmu oraz marże kredytów hipotecznych) oraz ograniczoną dostępność umów o pracę. Jeśli spojrzymy na sytuację młodych z perspektywy potencjalnych pracowników, a nie pracodawców, określenie „brak wiedzy o realiach ekonomicznych” może nabierać zupełnie innego znaczenia.

Być może hipotezę postawioną przez badaczy częściowo wyjaśnia fakt, że na drugim miejscu pod względem oczekiwanych zarobków znalazła się pensja w przedziale od 10 do 11 tys. zł „na rękę”. 

Jaki powinien być pracodawca?

Największym atutem u pracodawcy jest dla badanej generacji Alpha otwartość na pracowniczkę/pracownika (62,5%), bycie sprawiedliwym (17,6%) oraz miłym (11,4%). 

Kontekst pozapracowy

Rodzina: młodzi ludzie oprócz celów zawodowych stawiają sobie również cele rodzinne. Najczęściej chcą zawrzeć małżeństwo w wieku 20–25 lat (45,2%) lub 26–30 lat (39,3%), natomiast 7,3% planuje życie w nieformalnym związku, a 3,9%deklaruje chęć pozostania singlem. 

Dzieci: Większość młodych ludzi (68,3%) deklaruje chęć posiadania dzieci, 8,6% nie planuje rodzicielstwa, a 23,1% nie podjęło jeszcze decyzji. 

Relacje: Wygląd partnera oceniany jest na poziomie 6/10 (średnia odpowiedzi), przy czym dziewczęta przypisują mu większe znaczenie niż chłopcy. Nadmierna koncentracja na wyglądzie może jednak prowadzić do problemów związanych z poczuciem własnej wartości i kompleksami. Badania zagraniczne

Aby lepiej zrozumieć pokolenie Alpha, warto odnieść się do zagranicznych badań opartych na klasycznym podziale pokoleń, w którym generacja Alpha obejmuje lata 2010–2025. Jak podaje Springtide Research Institute w raporcie przeprowadzonym na 13-latkach w USA Thirteen: A First Look at Gen Alpha:

1. Tożsamość: 13-latkowie uważają, że spośród czynników takich jak: wiek, rasa, płeć czy status rodzinny to właśnie wiek ma największe znaczenie dla tożsamości własnej.
2. Smartfony: Niemal wszyscy 13-latkowie posiadają smartfony, a niemal połowa z nich zgadza się ze stwierdzeniem, że są od nich „uzależnieni”. 
3. Klimat: Sześciu na dziesięciu 13-latków przynajmniej czasami martwi się skutkami zmian klimatycznych. Zdecydowana większość uważa działania na rzecz ograniczenia negatywnych skutków zmian klimatycznych za korzystne dla społeczeństwa.
4. AI: Niemal wszyscy młodzi nastolatkowie słyszeli lub czytali o sztucznej inteligencji (AI), a nieco mniej niż połowa jej używała. 

Podsumowanie 

Pokolenie Alpha to pierwsza generacja dorastająca w pełni cyfrowym świecie, której aspiracje zawodowe, wartości i podejście do edukacji kształtują nowe technologie oraz globalne zmiany społeczne. Młodzi ludzie wykazują wysokie oczekiwania wobec pracodawców i zarobków, a jednocześnie dążą do niezależności, zarówno w kontekście kariery, jak i życia prywatnego.

Źródła

1. https://leadersheep.com.pl/wp-content/uploads/2019/06/Raport-pokolenie-Alfa.pdf
2. https://springtideresearch.org/gen-alpha