Dzisiejszy rynek pracy: wyzwania i trendy cz. I

Mówi się, że domeną dzisiejszego rynku pracy jest ciągłe poszerzanie swoich horyzontów, gotowość do zmian i nieustającego rozwoju. Jednocześnie coraz częściej wielu z nas ma poczucie nadmiaru rozwoju przy braku lepszych perspektyw na adekwatną do wysiłku prace. Jednak, aby lepiej przyjrzeć się zagadnieniu obecnego rynku pracy warto zajrzeć do badań, które ciekawie obrazują nie tylko jego obecny stan, ale również coraz modniejsze rynku pracy trendy.  

W niedawno opublikowanym raporcie Rynek pracy, edukacja, kompetencje. Aktualne trendy i wyniki badań (wrzesień 2025) przygotowanym przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości znajdziemy m.in. odpowiedź z jakiego rodzaju wyzwaniami mierzą się osoby bezrobotne. Aby zrozumieć kontekst naszego rynku pracy warto przywołać kilka kluczowych wskaźników pokazanych w raporcie: 

• Stopa bezrobocia rejestrowanego w Polsce wynosi 5,5% (sierpień 2025).
• Stopa bezrobocia dla Państw członkowskich Unii Europejskiej (UE-27) wynosi 5,9% a dla strefy Euro 6,3%. W tym okresie, zgodnie z danymi Labour Force Survey, stopa bezrobocia w Polsce wynosi 3,2% (dane na sierpień 2025). 
• Zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw wyniosło 6,41 mln osób a przeciętne wynagrodzenie brutto wyniosło 8750,34 zł (wrzesień 2025).
• Do urzędów pracy zgłoszono 41,1 tys. wolnych miejsc pracy i aktywizacji zawodowej (wrzesień 2025). 

W Polsce, w sierpniu 2025 r., największą część bezrobotnych stanowiły osoby długotrwale bezrobotne, czyli takie, które pozostają bez pracy łącznie przez co najmniej 12 miesięcy w ciągu ostatnich 2 lat i są w tym czasie zarejestrowane w urzędzie pracy. W tym okresie najwyższą stopę bezrobocia odnotowano w województwie podkarpackim (8,9%), a następnie w województwach warmińsko-mazurskim (8,5%) i świętokrzyskim (8%). Najniższa stopa bezrobocia wystąpiła natomiast w województwach: wielkopolskim (3,4%), śląskim (4,2%) oraz mazowieckim (4,4%).

W raporcie zwrócono również uwagę na strukturę bezrobocia ze względu na płeć. We wrześniu 2025 r. kobiety stanowiły nieznacznie większą grupę bezrobotnych – zarejestrowanych było 436,5 tys. kobiet wobec 429,6 tys. mężczyzn. Różnica ta nie jest duża, jednak zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn w porównaniu z wrześniem 2024 r. liczba bezrobotnych wzrosła o kilkadziesiąt tysięcy osób.

Co z aktywizacją zawodową?

W debacie publicznej często podkreśla się rolę aktywizacji zawodowej oraz ofert pracy kierowanych do osób zarejestrowanych jako bezrobotne. Dane pokazują jednak, że dostępność tych ofert znacząco różni się między regionami.

We wrześniu 2025 r. najwięcej wolnych miejsc pracy i ofert aktywizacji zawodowej zgłoszono w województwach mazowieckim, śląskim i małopolskim, czyli tam, gdzie stopa bezrobocia należy do najniższych w kraju. Natomiast najmniej ofert pojawiło się w województwach opolskim, lubuskim i świętokrzyskim.

Jednocześnie najwięcej osób bezrobotnych przypadających na jedną ofertę pracy odnotowano w województwie podkarpackim (42 osoby na 1 ofertę), podczas gdy najmniej w województwie opolskim (13 osób) - przy średniej krajowej wynoszącej 22 osoby na 1 ofertę.

Taki rozkład wskazuje, że chęć podjęcia pracy nie zawsze idzie w parze z realną dostępnością ofert. W regionach o słabszym rynku pracy bariery mogą wynikać m.in. z:

• niższego poziomu inwestycji,
• ograniczonego rozwoju przedsiębiorstw,
• struktury gospodarki lokalnej i dominacji mniej stabilnych sektorów.

Warto więc analizować bezrobocie nie tylko przez pryzmat samych osób pozostających bez pracy, lecz także regionalnych możliwości zatrudnienia, które w wielu przypadkach są kluczowym ograniczeniem.

Polska na tle pozostałych krajów UE

Patrząc na sytuację w pozostałych państwach członkowskich UE, Polska plasuje się na jednym z lepszych miejsc pod względem stopy bezrobocia. Z wynikiem 3,2% (wg Labour Force Survey) zajmujemy 5. miejsce od końca, co oznacza, że bezrobocie jest u nas relatywnie niskie. Dla porównania, najniższą stopę bezrobocia odnotowano w Czechach (3,0%), natomiast najwyższą w Hiszpanii (10,5%).

Warto jednak pamiętać, że oficjalne wskaźniki nie uwzględniają bezrobocia nierejestrowanego ani osób, które:

• nie zgłosiły się do urzędu pracy,
• nie są aktywnie poszukujące pracy,
• pracują w niestabilnych formach zatrudnienia lub w szarej strefie.

Dlatego nawet przy korzystnym wyniku statystycznym wyzwaniem pozostaje aktywizacja osób pozostających poza rynkiem pracy oraz zwiększanie dostępności miejsc zatrudnienia w regionach o słabszej strukturze gospodarczej.

O czym myśli pracownik z Polski?

Respondenci badani w Polsce deklarują, że poszukiwanie nowej pracy zajmuje im średnio 4,4 miesiąca (I półrocze 2025). Jest to stosunkowo długi okres, szczególnie biorąc pod uwagę, że zatrudnienie często odbywa się na podstawie umów cywilnoprawnych (umowa zlecenie) lub kontraktów B2B, które nie zapewniają ochrony ani okresu wypowiedzenia porównywalnego z umową o pracę. W efekcie osoby zatrudnione w takich formach muszą posiadać finansową „poduszkę bezpieczeństwa” na kilka miesięcy, aby móc utrzymać się podczas przerwy w zatrudnieniu.

Kolejnym istotnym wnioskiem jest pozytywne postrzeganie pracy wieloetatowej – rozwiązanie to dobrze ocenia 57% pracowników, podczas gdy tylko 39% pracodawców. Może to wskazywać, że jedno źródło dochodu bywa niewystarczające lub zbyt niepewne, co skłania pracowników do dywersyfikacji zatrudnienia.

W kwestii modeli organizacji pracy, 61% pracowników popiera wprowadzenie 4-dniowego tygodnia pracy. Najwyższe poparcie wyraża młode pokolenie (71% w wieku 18–29 lat), co może wynikać z większego nacisku na równowagę między życiem zawodowym a prywatnym. Natomiast bardziej powściągliwie do tego pomysłu podchodzą osoby powyżej 60. roku życia (44%) oraz kadra zarządzająca (53%).

Zmiany w kulturze pracy

To co pokazuje raport to również to, że nasza kultura pracy i postrzegania tego w jaki sposób możemy osiągnąć pieniądze nie łączą się już, tak jak kiedyś, z uzyskanym wykształceniem. W ten sposób to praktyka stała się ważniejsza niż  uzyskany dyplom. Być może nie powinno to dziwić patrząc również na sam poziom kształcenia lub łatwość uzyskania samego dyplomu. Aż 91% badanych uważa, że w prowadzeniu firmy ważniejsze jest realne doświadczenie niż dyplom uczelni. Pokazuje to pewną zmianę sposobu myślenia o rozwoju kariery; Wiedza “z życia” i umiejętności zdobyte w pracy coraz częściej są cenione wyżej niż formalne wykształcenie.

Jeśli chodzi o doświadczenia dyskryminacji niemal połowa respondentów (49%) deklaruje, że osobiście doświadczyła jej na rynku pracy lub w procesie rekrutacji. Co więcej, 42% badanych zna takie sytuacje ze swojego otoczenia. Oznacza to, że dla wielu osób wejście lub powrót na rynek pracy nie jest wyłącznie kwestią kompetencji a w grę wchodzą również bariery społeczne i nierówne traktowanie. To ważne dane, które pokazują, że kiedyś nie zawsze mieliśmy odwagę przyznać się do tego typu problemów lub nie potrafiliśmy ich zwerbalizować, co wynika być może z tego, że dyskryminacja w pracy nie była kiedyś pojęciem powszechnie dyskutowanym. 

Podsumowanie 

Dzisiejszy rynek pracy charakteryzuje się dużą zmiennością i zróżnicowaniem warunków zatrudnienia w zależności od regionu i sytuacji ekonomicznej. Choć stopa bezrobocia w Polsce na tle UE jest relatywnie niska, to wyzwaniem pozostają długotrwałe bezrobocie, ograniczona dostępność ofert pracy w niektórych województwach oraz niestabilne formy zatrudnienia. Jednocześnie rośnie znaczenie praktyki, potrzeba bezpieczeństwa finansowego i oczekiwanie większej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Źródła: 

1. https://www.parp.gov.pl/storage/publications/pdf/Rynek-pracy_pazdziernik_2025.pdf