Oceany to płuca naszej planety i źródło życia dla miliardów ludzi, ale ich przyszłość jest zagrożona. Czy uda nam się je ocalić dzięki globalnym działaniom wyznaczonym w Agendzie 2030?

Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ obejmują aż 17 tematów dotyczących, między innymi, równości, edukacji i ekologii. Cel 14 dotyczy ochrony morskich ekosystemów, zrównoważonego wykorzystania oceanów oraz ograniczenia zanieczyszczania mórz. To również ochrona zasobów morskich. Realizacja celów zrównoważonego rozwoju jest zależna od programów edukacyjnych i wdrażanych polityk; zarówno międzynarodowych jak i lokalnych.

Cele SDG (Sustainable Development Goals) - Cel 14 to uwaga skierowana na:

zakwaszanie oceanów
zrównoważone wykorzystanie zasobów
zrównoważone połowy
wykorzystywanie zasobów morskich
zrównoważone zarządzanie ekosystemami
zrównoważone zarządzanie rybołówstwem
zanieczyszczenie mórz
ochrona środowiska
ochrona życia
promowanie zrównoważonej konsumpcji

Skuteczna realizacja celu wymaga systematycznych pomiarów i badaniach, których wyniki pozwalają oszacować, czy założony plan jest bliżej niż dalej wersji ustanowionej na 2030 rok. Tematyka celów zrównoważonego rozwoju w wielu momentach pokrywa się ze sobą i często dotyczy idei globalnej, łączącej w sobie wiele aspektów społeczno-ekonomicznych. Kluczowe cele SDG to cykliczna seria naszych artykułów, które możesz przeczytać tutaj: https://jobsdoor.eu/pl/aktualnosci

Jakie są zadania Celu 14 wyznaczone w Agendzie 2030?

Mówi się, że płucami ziemi są lasy, puszcza amazońska, tropiki - i są to oczywiście niezwykle cenne obszary, którym należy się ochrona, jednak rzadziej zastanawiamy się nad tym, że przecież Ziema w większości poryta jest wodą, a ta ma kluczowe znaczenie w regulacji temperatury, utrzymaniu ekosystemu oraz czystości powietrza. Morza i oceany niestety są coraz bardziej zanieczyszczane, szczególnie przy brzegu, co powoduje wymieranie gatunków zwierząt zamieszkujących je oraz skutkuje poważnymi konsekwencjami dla życia na lądzie - w tym dla nas, ludzi.

Dlatego Cel 14 Agendy 2030 koncentruje się na ochronie i zrównoważonym użytkowaniu oceanów, mórz i zasobów morskich. Zakłada on zapobieganie i znaczną redukcję wszelkich rodzajów zanieczyszczeń morskich, szczególnie powstających na lądzie, w tym odpadków i śmieci żywnościowych, oraz skuteczne zarządzanie i ochronę morskich i przybrzeżnych ekosystemów w sposób zapewniający ich odporność i produktywność. Dąży też do minimalizowania skutków zakwaszenia oceanów poprzez wzmocnioną współpracę naukową, a także do regulacji połowów ryb, eliminowania nadmiernego i nielegalnego rybołówstwa oraz wdrażania naukowo popartych planów odbudowy populacji ryb. Co jest kolejnym istotnym celem? Objęcie ochroną co najmniej 10% wybrzeży i obszarów morskich, wyeliminowanie szkodliwych subwencji rybołówstwa oraz zwiększenie korzyści ekonomicznych dla państw rozwijających się, szczególnie małych wysp i krajów najsłabiej rozwiniętych, poprzez zrównoważone zarządzanie zasobami morskimi, akwakulturą i turystyką. Cel obejmuje także rozwój nauki, badań i transfer technologii morskich, zapewnienie lokalnym rybakom dostępu do rynków i zasobów oraz wdrażanie prawa międzynarodowego, zgodnego z Konwencją Narodów Zjednoczonych o Prawie Morza i wytycznymi szczytu Rio+20, w celu zwiększenia ochrony i zrównoważonego użytkowania oceanów i ich zasobów.

Chronić oceany

Oceany pokrywają prawie 71% naszej planety i są jednym z podstawowych składników ziemskiej hydrosfery. Ich łączny obszar to 361 milionów kilometrów kwadratowych a łączna objętość przekracza 1370 milionów kilometrów sześciennych. Ich środowisko jest niezwykle tajemnicze dla naukowców a jednocześnie niezwykle ważne dla wszystkich ludzi, ponieważ ponad trzy miliardy ludzi polega na morskiej i przybrzeżnej różnorodności biologicznej, aby utrzymać się przy życiu. Oceany odgrywają również kluczową rolę w ekonomii; w skali światowej roczna wartość rynkowa morskich i przybrzeżnych zasobów oraz produkcji przemysłowej szacowana jest na 3 biliony USD lub około 5% światowego PKB. Jeśli chodzi o ekologię i jakość powietrza, a tym samym jakość życia, oceany odgrywają absolutnie kluczową rolę, ponieważ to one są odpowiedzialne za połowę zawartości tlenu w naszym powietrzu. To co obniża jego "produkcje" to oczywiście nadmierna emisja gazów cieplarnianych wypuszczanych do atmosfery. Ocean odgrywa również kluczową rolę w cyklach: węglowym, pokarmowym, wodnym, wymiany energii pomiędzy regionami świata (za pośrednictwem prądów oceanicznych), które są dla nas życiodajne. Jest więc niezbędny dla naszego przetrwania na Ziemi. Obecnie ekosystemy morskie są coraz bardziej degradowane, co powoduje pogorszenie się jakości wód i powietrza. Dlaczego tak się dzieje? Sektor rybołówstwa zakłada dalsze zwiększanie skali połowów, natomiast rządy największych państw planują rozwój produkcji energii opartej na paliwach kopalnych, co pociąga za sobą wzrost emisji CO₂. Rolnictwo dąży do intensyfikacji działalności, co wiąże się z większym wykorzystaniem chemikaliów sprzyjających powstawaniu stref beztlenowych. Prognozy dla globalnej gospodarki przewidują dalszy rozwój handlu międzynarodowego, a tym samym wzrost transportu morskiego. Z kolei koncerny paliwowe planują zwiększenie wydobycia paliw ciekłych poprzez prowadzenie coraz głębszych odwiertów oceanicznych oraz eksploatację złóż w rejonach Arktyki, gdzie ryzyko zanieczyszczenia środowiska rośnie wraz z głębokością odwiertów i spadkiem temperatur. Wszystko to powoduje, że zrównoważony rozwój i stan wód i powietrza nie poprawiają się i oddalają od celów SDG.

Zrównoważone wykorzystanie zasobów

Aby chronić oceany i morza potrzebna jest promocja zrównoważonej konsumpcji oraz odpowiednie prawo a także przestrzeganie go. Zrównoważone korzystanie z zasobów oznacza w tym kontekście ochronę gatunków, ograniczenia w połowach, likwidacja nielegalnych połowów, inwestycje w naukę i badania monitorujące stan wód oraz dbałość o bioróżnorodność w morzach i oceanach. Kluczową kwestią jest również nieopuszczanie zanieczyszczeń wód chemikaliami oraz ograniczenie wydobywania paliw ciekłych poprzez głęboki odwierty oceaniczne. Promocja zrównoważonego rozwoju powinna opierać się więc nie tylko przez edukacje, ale przez realne sankcje i kary dla firm niestosujących się do zasad bezpiecznego wykorzystania zasobów. Celem jest w końcu życie ludzi na całej planecie.

Partnerstwo na rzecz celów

Za pewien sukces w negocjacjach ONZ i państw członkowskich możemy uznać zakończenie prac na d traktatem dotyczącym zachowania bioróżnorodności oceanów, który umożliwia tworzenie obszarów chronionych na wodach międzynarodowych i zarządzanie nimi. Umowa może pomóc w walce ze zmianą klimatu, utratą bioróżnorodności i zanieczyszczeniem oceanów. Jednak to czy traktat i jego postanowienie będą miały swoje odzwierciedlenie w rzeczywistości będzie zależał od procesu ratyfikacji (jego tempa) oraz wdrożenia przez państwa owych postanowień. Inicjatorem porozumienia była tzw. High Ambition Coalition, do której należą m.in. UE, USA, Wielka Brytania i Chiny. Jej powstanie zostało zainicjowane przez Unię Europejską podczas szczytu One Ocean Summit w Breście w lutym ubiegłego roku. Koalicja licząca 51 członków dążyła do jak najszybszego wypracowania inkluzywnego, sprawiedliwego i zrównoważonego porozumienia. Jej działania potwierdziły wiodącą rolę UE w polityce klimatycznej i stały się elementem współpracy z Chinami, które wcześniej, podobnie jak Rosja, przez długi czas blokowały inicjatywy międzynarodowe dotyczące ochrony bioróżnorodności oceanów (m.in. opowiadając się za konsensualnym trybem podejmowania decyzji zamiast większościowego oraz wskazując na możliwe konflikty z obowiązującymi regulacjami, np. dotyczącymi Arktyki). Po latach nieformalnych rozmów i sześciu latach formalnych negocjacji Koalicja doprowadziła 4 marca 2023 roku do podpisania porozumienia przez wszystkie 193 państwa członkowskie ONZ.

Podsumowanie

Cel 14 Agendy 2030 koncentruje się na ochronie oceanów i zrównoważonym korzystaniu z ich zasobów, co jest kluczowe dla bioróżnorodności i globalnej równowagi klimatycznej. Realizacja tego celu wymaga redukcji zanieczyszczeń, regulacji połowów, rozwoju badań naukowych oraz wdrażania międzynarodowych porozumień chroniących ekosystemy morskie. Sukces działań zależy od współpracy państw, skutecznej legislacji oraz promowania zrównoważonej konsumpcji i produkcji na całym świecie.