Staż pracy liczony na nowo

Staż pracy jest jednym z kluczowych czynników wpływających na prawa i przywileje pracownicze. To właśnie od długości stażu zależy m.in. wymiar urlopu wypoczynkowego, prawo do dodatków stażowych czy nagród jubileuszowych. Obecnie w Polsce obowiązują dość jasne zasady dotyczące liczenia stażu pracy, ponieważ wlicza się do niego głównie tzw. praca na “etacie”. Co w takim razie zmienia nowy projekt ustawy utworzony przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej?

Obecne zasady liczenia stażu pracy

Według aktualnych przepisów do stażu pracy wlicza się przede wszystkim okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Oprócz tego do stażu wliczane są także określone okresy nauki, które mają wpływ na prawa pracownicze. Przykładowo:

• studia wyższe - do 8 lat,
• szkoła policealna - do 6 lat,
• szkoła średnia zawodowa - do 5 lat,
• szkoła średnia ogólnokształcąca - do 4 lat,
• zasadnicza szkoła zawodowa - w zależności od czasu trwania nauki, ale nie więcej niż 3 lata.

Ważne jest, że wymienione okresy nauki nie podlegają sumowaniu, co oznacza, że jeśli ktoś ukończył kilka różnych etapów edukacji, do stażu wlicza się tylko ten najkorzystniejszy dla pracownika. Ponadto, w sytuacji gdy dana osoba jednocześnie pracowała oraz uczyła się, do stażu brany jest okres najbardziej korzystny dla pracownika. 

Na co najbardziej wpływa staż pracy? W praktyce ma on przełożenie przede wszystkim na wymiar urlopu wypoczynkowego. Osoby z mniej niż 10 latami stażu mają prawo do 20 dni urlopu w roku, natomiast pracownicy, których staż przekracza 10 lat, mogą korzystać z 26 dni urlopu wypoczynkowego rocznie.

Obecny system i jego niedoskonałości

Obecne przepisy nie uwzględniają jednak wszystkich form zatrudnienia i działalności zarobkowej. Przez lata, w praktyce wiele osób pracowało na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenie czy prowadziło jednoosobową działalność gospodarczą, ponieważ takie typu umów są popularne w Polsce lub JDG bardziej opłacalne dla pracownika. Okresy te do tej pory nie były wliczane do stażu pracy, co oznaczało, że osoba pracująca przez długie lata “na zlecenie” czy jako przedsiębiorca mogła mieć oficjalnie niższy staż pracy niż ktoś zatrudniony na etacie przez krótszy czas. To prowadziło do niesprawiedliwości i utrudniało dostęp do świadczeń pracowniczych, do których prawo miały osoby zatrudnione na umowę o pracę. Mimo wielu przepracowanych lat osoby pracujące w oparciu o umowę zlecenie lub na JDG nie mają obecnie takich samych praw urlopowych. 

Nowe rozwiązania zaproponowane w projekcie ustawy

W odpowiedzi na te problemy, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało projekt ustawy, który został przyjęty przez Stały Komitet Rady Ministrów 22 maja 2025 roku. Projekt ten przewiduje rozszerzenie definicji stażu pracy o nowe formy zatrudnienia i prowadzenia działalności zarobkowej.

Zgodnie z nowymi propozycjami, od 1 stycznia 2026 roku do stażu pracy będą wliczane również:

• okresy prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej,
• okresy wykonywania pracy na podstawie umów zlecenia i o świadczenie usług,
• okresy wykonywania umów agencyjnych,
• okresy pozostawania osobą współpracującą z osobą prowadzącą działalność gospodarczą,
• okresy pracy w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych i spółdzielniach kółek rolniczych,
• przebyty za granicą okres innej działalności zarobkowej niż zatrudnienie,
• okres zawieszenia działalności gospodarczej na czas osobistej opieki nad dzieckiem, jeśli zostały opłacone składki na ubezpieczenia społeczne.

Zmiany dla pracowników i pracodawców

Zmiany te mają na celu wyrównanie szans pracowników wykonujących pracę w różnych formach zatrudnienia. Dla wielu osób oznacza to dostęp do szerszych praw, takich jak prawo do dłuższego urlopu, prawo do dodatków stażowych czy nagród jubileuszowych, które do tej pory były zarezerwowane wyłącznie dla pracowników etatowych. Dla pracodawców natomiast wprowadzenie nowych zasad oznacza konieczność dostosowania wewnętrznych regulaminów pracy i świadczeń, a także przeprowadzenia szczegółowych ustaleń dotyczących faktycznego stażu pracy poszczególnych pracowników. W związku z tym przewidziano długi okres vacatio legis, aby firmy miały czas na wprowadzenie wszystkich niezbędnych zmian i zabezpieczenie środków finansowych na wypłatę nowych świadczeń.

Jak potwierdzić swój staż pracy?

Nowe przepisy przewidują, że okresy zatrudnienia będą potwierdzane głównie zaświadczeniami ZUS. W przypadku okresów pracy, które nie podlegają obowiązkowi zgłoszenia do ZUS, np. praca za granicą czy okresy wykonywania pracy na podstawie umów cywilnoprawnych, udowodnienie stażu będzie należało do pracownika i będzie się odbywać zgodnie z ogólnymi zasadami dowodowymi.

Podsumowanie

Zmiany w liczeniu stażu pracy, które zaczną obowiązywać od 2026 roku będzie znaczący w kontekście bardziej sprawiedliwego traktowania pracowników w Polsce. Rozszerzenie definicji stażu o nowe formy zatrudnienia i prowadzenia działalności gospodarczej pozwoli wielu osobom na skorzystanie z praw i przywilejów dotychczas zarezerwowanych dla zatrudnionych na etat. Dla rynku pracy to również ważny sygnał, że rosnąca różnorodność form zatrudnienia będzie coraz lepiej uwzględniana w systemie prawnym i socjalnym kraju. Jednocześnie nie zapominajmy, że umowa o pracę wciąż pozostaje “silniejszą” i bardziej pewną formą zatrudnienia, która gwarantuje pracownikom szerszy zakres praw i ochrony. Warto zwrócić uwagę, że na polskim rynku pracy nadal dominują różne formy umów cywilnoprawnych, takie jak umowy zlecenia, umowy o dzieło czy kontrakty B2B. Choć dają one większą elastyczność zarówno pracodawcom, jak i pracownikom, często wiążą się z mniej korzystnymi dla pracownika warunkami, niestabilnością zatrudnienia oraz ograniczonymi świadczeniami socjalnymi. Wprowadzane zmiany w liczeniu stażu pracy to krok w stronę większej sprawiedliwości, jednak umowa o pracę pozostaje wzorem bezpieczeństwa na rynku pracy.

Warto już teraz śledzić zmiany w prawie i przygotowywać się na nadchodzące nowe zasady, które mogą znacząco wpłynąć na sytuację pracowników i pracodawców w Polsce.