Krótszy czas pracy to rozwiązanie, które zostało już wdrożone w kilku krajach. W Islandii około 86% pracowników przeszło na skrócony tydzień pracy. W Hiszpanii program jest testowany z funduszy unijnych, a w Belgii zagwarantowano prawnie możliwość rozłożenia godzin na 4 dni, co nie jest wprawdzie skróceniem godzin pracy, ale zmniejszeniem objętości tygodnia pracy. We Francji od 2000 roku dla większości sektorów obowiązuje 35-godzinny tydzień pracy, a w Danii krótszy czas pracy traktuje się jako normę, mimo że nie jest to określone przez żadne regulacje prawne.
Więcej o tym pomyśle pisaliśmy tutaj: 4-dniowy tydzień pracy: recepta na efektywność i dobrostan? oraz tu: 4-dniowy tydzień pracy a nierówność płci.
Program pilotażowy ma być dopasowany do specyfiki firmy, więc będzie elastyczny i dostosowany do charakteru działalności pracodawcy. Program będzie dobrowolny, a zasady i warunki uczestnictwa zostaną ogłoszone do 30 czerwca. Następnie rozpocznie się nabór. Pracodawcy będą mogli skorzystać z programu od przyszłego roku. Podczas konferencji minister pracy, Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, powiedziała:
Najwyższy czas skrócić czas przy zachowaniu tego samego wynagrodzenia. Od wprowadzenia 8-godzinnego dnia pracy minęło 107 lat. (...) Najwyższy czas zrobić kolejny krok. Polacy pracują coraz wydajniej, mądrzej. Czas, żeby pracowali coraz krócej.
Jakie korzyści w takim razie może przynieść wprowadzenie krótszego czasu pracy przy zachowaniu tego samego wynagrodzenia? Oto główne plusy:
- lepszy stan zdrowia,
- mniejsze ryzyko wypalenia zawodowego,
- mniej wypadków przy pracy,
- zmniejszenie absencji chorobowej.
Jednocześnie, mimo obiegowej opinii, model ten nie ma negatywnego wpływu na efektywność pracy oraz wyniki finansowe przedsiębiorstw.
Badania
W badaniu Autonomy & Icelandic Trade Union Report, 2021 jedna z firm uczestniczących przyznała, że:
Nasze miejsce pracy dołączyło do programu pilotażowego i w jego ramach wprowadziliśmy różne zmiany. Na przykład zmieniliśmy grafik zmianowy. To niejako automatycznie zmieniło sposób myślenia w pracy — wiesz, zaczynasz myśleć na nowo i stajesz się bardziej elastyczny. Zamiast robić wszystko tak samo, według ustalonej rutyny jak wcześniej, ludzie zaczęli na nowo oceniać, jak wykonywać zadania, i nagle zaczęli robić rzeczy zupełnie inaczej niż dotąd. Ludzie też zaczęli ze sobą współpracować.
W rezultatach rządowego badania wykazano, że wprowadzony system pracy przyczynił się do obniżenia stresu wśród pracowników oraz zwiększonej motywacji a ich produktywność została utrzymana lub wzrosła. Dzięki programowi 86% islandzkich pracowników zyskało prawo do skróconego czasu pracy.
W raporcie The results are in: the UK's four-day week pilot zrobionym przez The Autonomy Institute wskazano, że program pilotażowy w UK poskutkował wdrożeniem fo w 56 z 61 (czyli 92%) firm. Jeśli chodzi o twarde dane to:
- Spadek rotacji pracowników: -57% w okresie badania.
- Redukcja wypalenia zawodowego: -71%.
- Mniejszy poziom stresu: -39% pracowników.
Program może przynosić korzyści zarówno pracownikom, jak i pracodawcom. W Polsce póki co zaczynamy z pilotażem, który ma na celu zbadanie reakcji rynku na tego typu pomysł.
Czy w Polsce taki model miałby szanse być wprowadzonym na stałe?
Według analiz Instytutu Badań Strukturalnych, skrócenie tygodnia pracy z pięciu do czterech dni – czyli o 20% – oznaczałoby konieczność zwiększenia zatrudnienia o około 25%, aby utrzymać ten sam poziom wydajności. Tymczasem, z uwagi na trendy demograficzne, Polska już teraz zmaga się z niedoborem pracowników, który będzie się nasilał nawet przy obecnym, pięciodniowym tygodniu pracy.
Prognozy dotyczące struktury zatrudnienia wskazują, że do 2040 roku braki kadrowe wystąpią w 21 z 39 analizowanych grup zawodowych. W przypadku skrócenia czasu pracy, niedobory objęłyby wszystkie grupy, ze szczególnym nasileniem w sektorze usług.
Jakie są głosy krytyczne?
Jednym ze sceptyków stałego wprowadzania obniżenia czasu pracy jest Robert Lisicki, radca prawny, dyrektor Departamentu Pracy Konfederacji Lewiatan, który dla portalu Prawo.pl mówił tak:
W przypadku produkcji, przetwórstwa czy handlu kluczowa jest automatyzacja procesów. Niska wydajność pracy wynika przede wszystkim ze skromnych zasobów kapitału i braku zaawansowanych technologii (...). Tylko około 8 proc. przedsiębiorstw w Polsce korzysta z AI, ale nie wiadomo, ile z nich ogranicza się jedynie do chatbotów.
Z jednej strony sporo w tym racji, jednak wątpliwe, aby w Polsce wprowadzono model, który obowiązywałby prawnie do korzystania z niego każdego przedsiębiorcy, niezależnie od sektora. Program jest na razie przeznaczony głównie dla firm, których charakter pozwala na bardziej elastyczne zmiany w pracy. Mimo wszystko być może lepiej zacząć zmieniać myślenie o kulturze pracy w ogóle: dlaczego powinna być lepsza? Dlaczego możemy i powinniśmy pracować mniej? I jak moglibyśmy to zrobić? Dla przypomnienia: Polacy to jeden z najbardziej pracujących narodów w Europie – Przeciętny Polak w 2023 roku przepracował średnio około 1 800 godzin rocznie.
Źródła:
- https://www.gov.pl/web/rodzina/idzie-nowe-ruszamy-z-pilotazem-skroconego-czasu-pracy
- https://4dayweek.io/country/iceland?utm_source=chatgpt.com
- https://www.prawo.pl/kadry/skrocenie-czasu-pracy-co-proponuje-mrpips,532715.html
- https://www.pulshr.pl/prawo-pracy/klamka-zapadla-bedzie-pracowac-krocej-ministerstwo-pracy-odkrylo-karty,111756.html
- https://autonomy.work/wp-content/uploads/2021/06/ICELAND_4DW.pdf
- https://autonomy.work/portfolio/uk4dwpilotresults/
