Cel Zrównoważonego Rozwoju: Pokój, sprawiedliwość i silne instytucje

Prawa człowieka są stosunkowo nowym „wynalazkiem”, jeśli mówimy o ich faktycznym wdrożeniu w życie, a nie jedynie istnieniu na poziomie filozoficznym czy w formie nieoficjalnych deklaracji. Jeszcze na początku XX wieku nie istniał jeden, uniwersalny i prawnie wiążący katalog praw człowieka. Dopiero po II wojnie światowej, dzięki działaniom Organizacji Narodów Zjednoczonych, podjęto dyskusję na ten temat. Na Konferencji w San Francisco, 26 czerwca 1945 roku, podpisano Kartę Narodów Zjednoczonych, a blisko 40 organizacji pozarządowych zaapelowało o poświęcenie większej uwagi przestrzeganiu praw człowieka.

Dziś misję tę kontynuuje ONZ, próbując realizować 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju, które dotyczą takich problemów jak ubóstwo, ochrona środowiska czy dostęp do edukacji. Cele te wskazują również braki i wyznaczają konkretne zadania, które świat powinien zrealizować do 2030 roku. Celem 16 ONZ jest promowanie pokojowych i inkluzywnych społeczeństw, zapewnienie wszystkim ludziom dostępu do wymiaru sprawiedliwości oraz budowanie skutecznych i odpowiedzialnych instytucji na wszystkich szczeblach, sprzyjających włączeniu społecznemu.

Słabe instytucje to = słabe społeczeństwo? 

Na pewno łatwiej je zaatakować – a w czasach współczesnych wojen atakujący nie muszą już używać broni, by dokonać inwazji, wykorzystując zamiast tego narzędzia takie jak dezinformacja, cyberprzestępczość czy zmasowana, często internetowa propaganda. Jak można się przed tym chronić? Cel 16 ONZ koncentruje się przede wszystkim na fundamentach społecznych, w tym na silnych instytucjach, do których obywatele mogą się odwołać lub uzyskać wsparcie. Takie instytucje, zwłaszcza państwowe, powinny odpowiadać na potrzeby społeczne, edukować, zapewniać opiekę, promować standardy etyczne oraz pielęgnować wartości zawarte w konstytucji danego kraju. Jeśli instytucje działają sprawnie, rzetelnie i są w stałym kontakcie z obywatelami, wytwarza się mechanizm budujący odporność państwa, a przede wszystkim – zaufanie społeczne.

Dziś mierzymy się z wyzwaniem przemocy, zabójstw, handlu ludźmi i przestępstw seksualnych, które  zagrażają pokojowi i inkluzywnym społeczeństwom. Konieczne jest zapewnienie wszystkim ludziom dostępu do wymiaru sprawiedliwości oraz budowa skutecznych, odpowiedzialnych a także przyjaznych instytucji. Choć w ostatniej dekadzie ograniczono liczbę zabójstw i przypadki handlu ludźmi, w regionach takich jak Ameryka Łacińska, Afryka Subsaharyjska i Azja wciąż tysiące osób są zagrożone.poważnym problemem pozostaje również agresja i przemoc wobec dzieci (skalę trudno określić z powodu braku danych). Budowa bezpiecznych i inkluzywnych społeczeństw wymaga skutecznych, przejrzystych przepisów prawnych oraz realistycznych budżetów państwowych. Ważnym krokiem jest też rejestracja narodzin i tworzenie niezależnych krajowych instytucji chroniących prawa człowieka.

Z jakimi danymi się zderzamy? Korupcja w instytucjach publicznych, takich jak sądownictwo i policja, kosztuje kraje rozwijające się rocznie 1,26 biliona USD, środki te mogłyby znacząco poprawić sytuację najbiedniejszych. Równocześnie przemoc wobec dzieci pozostaje globalnym problemem, ponieważ co roku doświadcza jej 50% dzieci, a każde piąte umiera w wyniku przemocy co 5 minut. Ponadto 28,5 mln dzieci w wieku wczesnoszkolnym nie chodzi do szkoły z powodu konfliktów, a około 800 milionów korzysta z mediów społecznościowych, narażając je na przemoc w sieci. Te wyzwania pokazują, że skuteczne rządy prawa, odpowiedzialne instytucje i ochrona praw dzieci są kluczowe dla zrównoważonego rozwoju.

Jakie są zadania celu 16 SDG (Sustainable Development Goals)?

Celem 16 Agendy na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030 jest budowa pokojowych i inkluzywnych społeczeństw oraz zapewnienie wszystkim ludziom dostępu do wymiaru sprawiedliwości. W tym kontekście wyróżniają się trzy kluczowe zadania:

• znaczące zmniejszenie poziomu przemocy we wszystkich formach oraz wskaźnika śmiertelności z nią związanego;
• wyeliminowanie nadużyć, wykorzystywania i handlu ludźmi oraz wszelkich form przemocy wobec dzieci;
• promowanie rządów prawa na poziomie krajowym i międzynarodowym oraz zapewnienie wszystkim równych szans na dostęp do wymiaru sprawiedliwości.

Realizacja tych zadań wymaga jednocześnie rozwijania skutecznych, odpowiedzialnych i przejrzystych instytucji na wszystkich szczeblach, zwalczania korupcji i przestępczości zorganizowanej, zapewnienia powszechnego dostępu do informacji, ochrony podstawowych wolności oraz tworzenia systemów rejestracji narodzin i tożsamości prawnej. Jak zawsze w przypadku 17 celów ONZ kluczowa jest również współpraca międzynarodowa i wzmacnianie zdolności instytucji w krajach rozwijających (dla zapewnienia bezpieczeństwa, włączenia społecznego i trwałego pokoju). 

Kto pomaga? Przykłady instytucji 

Na świecie działa wiele organizacji, których działalność wpływa na przestrzeganie prawa, utrzymywanie pokoju oraz przeciwdziałanie przemocy, w tym przemocy politycznej. Z jednej strony są to organizacje międzynarodowe, takie jak ONZ czy Międzynarodowy Trybunał Karny, z drugiej -  instytucje działające w ramach Unii Europejskiej, np. Europejski Trybunał Praw Człowieka czy Agencja Praw Podstawowych UE, a z trzeciej - organizacje państwowe i lokalne, w tym instytucje samorządowe. Istnieje również wiele organizacji pozarządowych (tzw. NGO), które monitorują przestrzeganie praw człowieka, prowadzą działania edukacyjne i wspierają osoby narażone na przemoc czy dyskryminację.

Do jednych z ciekawszych inicjatyw, skutecznie alarmujących o naruszeniach praw człowieka, należy Helsińska Fundacja Praw Człowieka, która dokumentuje przypadki łamania prawa, prowadzi badania oraz wspiera ofiary represji i przemocy. Innym przykładem działań o szerokim zasięgu jest Amnesty International, która działa globalnie, prowadząc kampanie edukacyjne, raportując naruszenia praw człowieka i wywierając nacisk na rządy w celu ich przestrzegania.

Podsumowanie

Cel 16 ONZ skupia się na budowie pokojowych, inkluzywnych społeczeństw oraz silnych instytucji, które zapewniają sprawiedliwość i ochronę praw człowieka. Realizacja tego celu wymaga ograniczenia przemocy, eliminacji handlu ludźmi i wspierania rządów prawa, a także rozwijania przejrzystych instytucji na wszystkich szczeblach. Współpraca międzynarodowa, skuteczna ochrona dzieci oraz walka z korupcją to kluczowe elementy osiągnięcia zrównoważonego rozwoju i stabilności społecznej.

Źródła 

1. https://www.un.org.pl/cel16
2. https://www.unic.un.org.pl/prawa-czlowieka/historia-praw-czlowieka/3128
3. https://hfhr.pl/
4. https://www.amnesty.org.pl/
5. https://odpowiedzialnybiznes.pl/aktualno%C5%9Bci/pokoj-sprawiedliwosc-i-silne-instytucje/?cn-reloaded=1
6. https://www.gov.pl/web/polskapomoc/pokoj-sprawiedliwosc-i-silne-instytucje