Międzynarodowy Dzień Kobiet i Dziewcząt w Nauce obchodzony 11 lutego został ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2015 roku. O rezolucję A/RES/70/212 wnioskowali: ONZ do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO), UN Women, ITU i inne organizacje, dla których istotne jest równego dostępu kobiet do nauki oraz wsparcie ich rozwoju na każdym szczeblu edukacji. Święto ma na celu podkreślenie roli kobiet w rozwoju nauki, przede wszystkim ich widoczność oraz podkreślenie, przez lata marginalizowanego, wkładu kobiet. Środowiska naukowe i technologiczne przez długi czas były również trudno dostępne dla kobiet, co znacznie wpłynęło na zajmowane przez kobiety kluczowe stanowiska w tym środowisku.
Historia Międzynarodowego Dnia Kobiet i Dziewcząt w Nauce rozpoczyna się od organizacji ITU (Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny) - to ona zwróciła uwagę na przeważającą liczbę mężczyzn w sektorze nowoczesnej techniki. Od tego kroku zaczęli działanie na rzecz promowania teleinformatyki wśród kobiet i mężczyzn. Celem takiego działania jest oczywiście równouprawnienie oraz zrównoważony rozwój; czyli zrównoważony również w wymiarze społecznym.
W Polsce również obchodzimy to święto za sprawą programu Nowe Technologie dla Dziewczyn, którego odbyła się już 9 edycji. Jest to program stypendialny dla młodych kobiet wiążących swoją przyszłość z branżą technologiczną. Dzięki projektowi młode kobiety dostają wsparcie merytoryczne i finansowe, będąc pod opieką mentora lub mentorki mogą rozwijać swoje zainteresowania badawczo-naukowe i dążyć do osiągnięć kobiet w tej dziedzinie.
Kobiety w nauce: historia
Przyjrzyjmy się historii kobiet w nauce i naszej znajomości naukowczyń. Zwykle pierwszą i czasem jedyną kobietą-reprezentantką nauk ścisłych jest dla nas Maria Skłodowska-Curie - nic dziwnego, polska noblistka jest wręcz ikoniczną bohaterką, nie tylko wielkiego rozwoju nauki, ale również przełomu feministycznego. Skłodowska-Curie była pierwsza kobietą-noblistką, której droga naukowa wiodła przez uniwersytety ówcześnie, w XIX wieku mało dostępne oraz przychylne rozwojowi naukowemu kobiet. Można powiedzieć, że jej życiorys był, jak na tamte czasy, absolutnie rewolucyjny względem obowiązujących, społecznych konwenansów. Jednak sama Skłodowska-Curie to przecież nie jedyne nazwisko kobiety, która powinna być zapisana na kartach historii nauki. To dlaczego kobiety wciąż są niedostatecznie reprezentowane? Dlatego, że historia, której uczymy się w szkołach; ta której uczą się i chłopcy i dziewczęta skonstruowana jest na jednowymiarowym bohaterze: męskim, białym, zdobywającym - i taką historię świata przyjęliśmy jako podstawową, naturalną, jedyną. Co w takim razie z tzw. herstorią? O kim zapomnieliśmy? Lub o kim wygodnie było nie mówić? Z pewnością jest to cała masa historii dotyczących karier kobiet, które zbyt późno ujrzały światło dzienne a tak bardzo warte są opowiedzenia, aby opowieść o nauce mogła się zrekonstruować oraz dać nadzieję i szansę wszystkim kobietom chcącym mieć w niej swój udział.
Na swoim instagramowym profilu, Justyna Suchecka, dziennikarka TVN24 wyróżniła kilka wielkich matematyczek, o których niewiele mówimy, a które miały wielki wkład w rozwój tej dziedziny nauki. Należą do nich:
- Hypatia z Aleksandrii (370-415): zajmująca się badaniem stożków Apolloniusza z Perge, a której jedna z planetoid nosi nazwę, zginęła z rąk religijnych fanatyków.
- Maria Gaetana Agnesi (1718-1790): która napisała pierwszą kompletną pracę poświęconą analizy skończonych i nieskończenie małych wielkości, co wpłynęło na jej sukces i przyjęcie do Bolońskiej Akademii Nauki.
- Sophie Germain (1776-1831), matematyczka, która dostała nagrodę Francuskiej Akademii Nauk za analizę zjawiska sprężystości. Jej droga nie była jednak łatwa; musiała zdobyć notatki z wykładów w Ecole Polytechnique, do której kobiety wtedy nie miały wstępu.
- Ada Lovelace (1815-1852): jej wkład w naukę oraz publikację na temat mechanicznego komputera Charlesa Babbage’a doceniono dopiero sto lat później. Matematyczne dowody Lovelace można uznać za pierwszy program komputerowy.
Kobiety w nauce: dane
Obecnie w Polsce kobiety stanowią 48% wszystkich nauczycieli akademickich. W dziedzinach humanistycznych i społecznych (SSH) odsetek badaczek wynosi 50%, natomiast w naukach ścisłych i technicznych (STEM) jest to jedynie 33%. Dodatkowo, kobiety w STEM mają mniejsze szanse na osiągnięcie tytułu profesora, co odzwierciedla mniej korzystny dla nich indeks szklanego sufitu.
Narodowe Centrum Nauki w 2021 roku przeprowadziło sondaż, z dotyczący funkcjonowania kobiet i mężczyzn w nauce. Sondaż został przeprowadzony metodą CAWI (Computer-Assisted Web Interview) na próbie celowej. Ankietę wypełniały głównie kobiety z nauk humanistycznych, społecznych i artystycznych oraz mężczyźni z nauk ścisłych i technicznych. Największą grupę respondentów stanowili doktorzy, a większość badanych pracuje w miastach powyżej 500 tys. mieszkańców.
Najważniejszymi wnioskami badania są:
(Nie)wiara w sukces: Zarówno kobiety, jak i mężczyźni składają wnioski o granty głównie z chęci rozwoju naukowego, kontynuacji badań i budowania kariery. Jednak kobiety częściej niż mężczyźni mają wątpliwości co do swoich szans na uzyskanie finansowania. Krytyczna ocena własnych osiągnięć oraz brak wsparcia w jednostkach naukowych sprawiają, że częściej rezygnują z aplikowania. Mają także mniej informacji o konkursach grantowych.
Obie płcie wykazują podobne zainteresowanie rolą kierownika projektu, jednak mężczyźni częściej wybierają funkcję wykonawcy, by uniknąć obciążeń administracyjnych.
Dlaczego równowaga płci jest istotna?
Równowaga płci promowana na uniwersytetach jest zgodna z zasadami sprawiedliwości społecznej i równości oraz stanowi fundament nowoczesnych instytucji edukacyjnych. Obecność kobiet wpływa na promowanie równości płci, równouprawnienia oraz przełamywanie stereotypów płciowych. Tworzy środowisko pracy, które jest inkluzywne, wspierające, co przyczynia się do satysfakcji i dobrostanu pracowników. Pokazuje również młodemu pokoleniu, że świat można kształtować w sposób zrównoważony i sprawiedliwy, jeśli chodzi o równego dostępu kobiet do nauki. A to podejście przyczynia się do innego rozumienia i postrzegania również rynku pracy, w którym nadal zachodzi dyskryminacja na rynku pracy ze względu na płeć. W Jobs Door wspieramy równość, różnorodność i inkluzywność w kontekście rynku pracy, dążąc do zwiększenia udziału kobiet w różnych sektorach zawodowych. Z okazji Międzynarodowego Dnia Kobiet i Dziewcząt w Nauce życzymy wszystkim kobietom sukcesów w nauce i dalszego rozwoju ich kariery naukowej.
Źródła:
- https://www.stypendiadladziewczyn.pl/pl/o-programie
- https://opi.org.pl/kobiety-w-nauce/
- https://rownowazni.uw.edu.pl/funkcjonowanie-kobiet-i-mezczyzn-w-nauce-wyniki-badania-ncn/
- https://radon.nauka.gov.pl/analizy/kobiety-w-nauce
- https://www.umcs.pl/pl/wszystkie-aktualnosci%2C23641%2Cwciaz-za-malo-kobiet-w-stem%2C160750.chtm?utm_source=chatgpt.com
- https://www.instagram.com/p/DF7vZ6yOHK4/?utm_source=ig_web_copy_link&igsh=MzRlODBiNWFlZA==
