Powrót z wakacji: jak zadbać o swój wellbeing?

Powrót do pracy po wakacjach może wydawać nam się dużym przeskokiem. Sam stres związany z ponownym układaniem planów, organizacją czasu i wdrożeniem się na nowo w codzienne zajęcia może powodować u nas obniżenie nastroju. Mentalne przygotowanie się na tę zmianę może pomóc w łagodniejszym przejściu z trybu urlopowego do trybu pracy. 

Syndrom stresu pourlopowego 

Zmęczenie po wakacjach? Przecież powinno być na odwrót A jednak. Powrót do pracy po urlopie bywa często zaskakująco trudny i przytłaczający, co psychologia potocznie określa mianem „back to work blues” lub „post-vacation hangover”. To zjawisko obejmuje zarówno psychiczne, jak i fizyczne reakcje organizmu: spadek energii i motywacji, trudności z koncentracją, poczucie przygnębienia, a czasem nawet irytację i nostalgiczne wspomnienia ostatnich dni wolności. Mechanizm jest całkiem prosty; podczas urlopu mózg i ciało przyzwyczajają się do innego rytmu, wolniejszego tempa, większej swobody i przyjemności płynących z relaksu, a nagłe włączenie się w codzienne obowiązki wywołuje kontrastowy efekt szoku. Dodatkowo często zestawiają się z tym presja terminów, natłok zadań i obowiązków oraz poczucie, że czas wakacji odszedł zbyt szybko. Choć objawy te mają charakter tymczasowy, bywają na tyle silne, że dorobiły się własnych nazw chociaż nie używa się ich do końca profesjonalnie, to raczej potoczne określenia. Psychologowie podkreślają, że kluczowe jest świadome zarządzanie tym okresem: stopniowe wprowadzanie rutyny, planowanie małych przyjemności w pracy czy utrzymywanie kontaktu z elementami wakacyjnej swobody może znacząco złagodzić efekt „post-vacation hangover”. Zjawisko to jest na tyle powszechne, że niemal każdy pracujący człowiek zetknął się z nim przynajmniej raz w życiu, co czyni je ciekawym przykładem, jak silnie nasze samopoczucie uzależnione jest od rytmu codziennych działań i emocjonalnej równowagi między obowiązkiem a przyjemnością.

Jak podaje badacz, doktor nauk medycznych Hayk S. Arakelyan w artykule Post- Holiday Syndrome niektóre objawy świątecznej chandry mogą obejmować:

• Uczucie wyczerpania i znużenia.
• Sen znacznie dłuższy lub krótszy niż zwykle.
• Utratę zainteresowania czynnościami, które zazwyczaj sprawiają przyjemność.
• Brak przyjemności z normalnych aktywności.
• Kłopoty z podejmowaniem decyzji.
• Trudności z koncentracją.
• Izolowanie się od przyjaciół i rodziny.
• Poczucie samotności.
• Drażliwość lub złość.

Czas wolnych dni zwykle upływa na odpoczynku niewymagającego ścisłego planu (chociaż mamy i miłośników zorganizowanych wycieczek) - w każdym razie nawet jeśli plan jest to zwykle po pierwsze dotyczy zupełnie innego rodzaju aktywności oraz odbywa się w innych okolicznościach, często na wyjeździe. Zdarza się, że nasz tryb wakacyjny zmienia również zegraz biologiczny. Później się kładziemy i później wstajemy, korzystamy ze słońca a czasem i z używek. Dla organizmu jest to przerwa i powrót do późniejszego, regularnego rytmu może stanowić dla niego nie lada wyzwanie. Ten efekt kontrastu między urlopem a pracą potrafi być naprawdę przytłaczający. Mało tego - wielu z nas podczas wakacji zaczyna marzyć - i jest to piękne, ale złudzenia o innym życiu czasem zabierają nam radość z życia codziennego. Dlatego powrót z pięknej Grecji do szarej codzienności może wydawać się naprawdę okrutny. 

Korzyści z wakacji 

Jednak demonizowanie wakacji byłoby znaczną przesadą. Dni wolne są dla nas niezwykle ważne i warto dać sobie przestrzeń na odpoczynek. Tygodnie wakacji to moment kiedy możemy wyluzować, zmienić punkt widzenia, wyciszyć się lub uaktywnić. Czas intensywnej pracy w ciągu roku mamy za sobą - dlaczego tego nie wykorzystać? Na urlopie pozwól więc sobie na luz, ale też zrób "planowanie czasu powrotu". Nie chodzi, aby tworzyć kolejne "to do list", które ma Ci tylko dołożyć stresu, ale chodzi o mentalne przygotowanie. Na chandrę pourlopową, na stres związany z pracą, na jet lag, na regenerację. Krótko mówiąc: po prostu pozwól sobie. Czuć. Rozumieć. I świadomie podejmować decyzję, że "tak, po urlopie jest mały kryzys, ale to normalne i mija". Taka psychologiczna sztuczka uspokaja nas - minimalizuje ryzyko przykrej nagłej niespodzianki w postaci chandry, ponieważ już wcześniej uświadomiliśmy sobie istnienie tego zjawiska. Wracając do wakacji; w trakcie urlopu warto po prostu zadbać o siebie i swój wellbeing. Spędzić ten czas w zgodzie ze sobą i tak jak lubimy. Nie zawsze musimy wychodzić ze strefy komfortu - chociaż raz na jakiś czas przydaje nam się odświeżenie. Jednak wakacje służą temu, abyśmy znaleźli swój komfort i nabrali sił na kolejne miesiące. 

Pierwsze dni pracy

Zadbanie o swoje zdrowie psychiczne jest kluczowe zarówno na urlopie jak i zaraz po. Służyć temu może chociażby aktywność fizyczna, ale warto wykorzystać również techniki wspomagające. W artykule Post-Vacation Blues? Here’s How to Cope. napisanym przez Rebecca'e Knight dla Harvard Business Review możemy przyjrzeć się kliku poradom na pierwsze dni powrotu do pracy a także spędzanie dni wolnych. 

Zasady, o których warto pamiętać

Rób:

• Ustal realistyczne oczekiwania – powrót do pracy po przerwie bywa wymagający.
• Przygotuj plan „powrotu do rytmu” pracy: zacznij od małych, łatwych do wykonania zadań, które odpowiadają Twoim mocnym stronom i zainteresowaniom.
• Powstrzymaj się przed natychmiastowym przyjmowaniem dodatkowych obowiązków – inaczej możesz się przeciążyć.

Nie rób:

• Nie zapominaj, dlaczego lubisz swoją pracę – jej sensu, korzyści i możliwości rozwoju.
• Nie nakładaj na siebie poczucia winy za balans między pracą a odpoczynkiem; traktuj pracę i czas wolny jako elementy wzajemnie się uzupełniające w pełnym życiu.
• Nie ignoruj trudności z powrotem do codziennego rytmu po kilku tygodniach; jeśli problem się utrzymuje, rozważ eksplorowanie nowych ścieżek zawodowych i ról.

Potrzebujemy czasu, aby się regenerować, ale potrzebujemy również mikroplanu, który pozwoli nam przebrnąć przez moment przejściowy między wakacjami a pracą. Pozytywne efekty urlopu łatwo i szybko mogą zostać przyćmione przez syndrom powakacyjnego zmęczenia, więc dobrze jest chociaż trochę zminimalizować potencjalne szkody. 

Podsumowanie

Powrót do pracy po wakacjach może być trudniejszy niż się spodziewamy – to zjawisko nazywane jest „back to work blues” lub „post-vacation hangover”. Kluczem do łagodniejszego wejścia w rytm pracy jest świadome przygotowanie, stopniowe wprowadzanie obowiązków i dbanie o własny dobrostan. Świadomość tego przejściowego etapu pozwala cieszyć się zarówno efektami urlopu, jak i nowymi wyzwaniami zawodowymi.

Źródła:

1. https://www.researchgate.net/publication/338293679_Post-Holiday_Syndrome
2. https://hbr.org/2024/07/post-vacation-blues-heres-how-to-cope
3. https://english.swps.pl/psyche-space/articles/2467-how-to-overcome-post-vacation-blues